De ge­zond­heids­zorg voor vrouwen is beneden peil: ‘Het systeem moet op de schop’

Een verhaal in het boek dat Femke van Heun, redacteur Gezondheid bij WOMAN Inc., erg aangrijpt, is het verhaal van Maxime. Zij werd meerdere malen door haar arts naar huis gestuurd omdat ze stress zou hebben, maar dit bleek een hartinfarct te zijn. “Daardoor heeft ze de helft van haar hartfunctie verloren.” Het schrijnende is dat het in dit geval wél bekend is dat een hartinfarct zich bij vrouwen anders uit dan bij mannen. Femke: “Vrouwen krijgen hartritmestoornissen in rust, ze krijgen kramp in hun schouder, pijn in hun armen en kaken. En die symptomen had Maxime. Het had dus gewoon herkend kunnen worden.” Het is volgens Femke een goed voorbeeld van wat er kan gebeuren als een arts symptomen bij vrouwen niet goed herkent.

‘Te ingewikkeld’

Dat de gezondheidszorg voor vrouwen achtergesteld is, heeft meerdere oorzaken en het gebrek aan onderzoek naar het vrouwenlichaam is daar één van. “Zo werden er vroeger lijkschouwingen gedaan om meer te weten over het menselijk lichaam, maar dit gebeurde vooral met misdadigers. En die waren overwegend man”, duidt Femke. “Een andere belangrijke factor is dat vrouwen in de jaren zeventig zijn uitgesloten voor geneesmiddelenonderzoek. Dit omdat de hormoonschommelingen bij vrouwen van invloed zouden zijn op het onderzoek, wat het voor de onderzoekers te ingewikkeld maakte. Daarnaast waren veel van die onderzoeken gevaarlijk voor zwangere vrouwen, waardoor alle vrouwen werden uitgesloten.” Mede om deze redenen weten we heel weinig van de werking van bepaalde medicijnen op vrouwen.

• Vrouwen krijgen meer bijwerkingen van medicijnen: ‘Er moet meer onderzoek naar gedaan worden’

  Vrouwen krijgen meer bijwerkingen van medicijnen: ‘Er moet meer onderzoek naar gedaan worden’

‘Niemand gaat voor de lol naar de huisarts’

Een van de grote misvattingen die Femke vaak te horen krijgt, is dat vrouwen zich zouden aanstellen. “Hoe vaak ik wel niet hoor dat er ‘lage pijngrens’ in een dossier staat, terwijl de vrouw in kwestie gewoon endometriose heeft. Dat is bizar, niemand gaat voor de lol naar de huisarts met menstruatieklachten.” Veel vrouwen geven aan de eerste stap naar zorg lastig te vinden. Uit angst dat ze niet serieus genomen worden en weggestuurd worden met de boodschap: ‘Neem maar een paracetamol.’

Femke benadrukt dat het niet de verantwoordelijkheid is van de vrouw om goede zorg te krijgen. “Het zorgsysteem moet op de schop.” Toch kan het helpen om als vrouw te weten dat er verschillen zijn en dat een arts jou misschien minder serieus neemt, simpelweg omdat je een vrouw bent. Femke adviseert vrouwen, maar eigenlijk iedereen, om hun symptomen bij te houden. “En leg je menstruatiecyclus daarnaast”. Je cyclus kan namelijk van invloed zijn bij bepaalde ziektes. “Het is nuttig om je in te lezen, ook al zou dat eigenlijk niet nodig moeten zijn. Iemand meenemen kan ook fijn zijn. Er zijn gelukkig organisaties die steun en bijvoorbeeld spreekkaarten voor bij de huisarts/checklists en informatie aanbieden".

Het systeem aanpakken

Gelukkig zijn er artsen die zich verdiepen in de vrouwenzorg. “Uiteindelijk moet de educatie verbeteren. Daarbij moet je denken aan de opleidingen geneeskunde, maar ook aan de biologieles op de middelbare school. Het moet gewoon duidelijk zijn dat er verschillen zijn tussen mannen en vrouwen en dat ziektes zich daardoor soms anders kunnen uiten.” Nascholing is ook belangrijk, meldt Femke. “Maar dat moet ook gefaciliteerd worden door de werkgever. Er moet tijd en geld voor vrijgemaakt worden. Dat bedoel ik dus als ik zeg dat het systeem moet worden aangepakt.”

• ‘Hoort erbij’ is geen diagnose: Erasmus MC strijdt voor betere vrouwengezondheid

  ‘Hoort erbij’ is geen diagnose: Erasmus MC strijdt voor betere vrouwengezondheid

En om dat systeem op de schop te doen, heeft WOMEN Inc. een position paper geschreven over de noodzaak voor de overheid om met een Nationale Strategie Vrouwengezondheid te komen vanuit hen. Het moet een plan worden van minimaal tien jaar waarin er vanuit de overheid tijd en geld vrijgemaakt moet worden om onderzoek te doen, te zorgen voor goede nascholing en opleidingen aan te passen. Dit betreft dus over vrouwspecifieke aandoeningen, zoals endometriose, menstruatie en de overgang, maar ook ziektes die zich bij vrouwen anders uiten dan bij mannen, zoals een hartinfarct.

Toekomstplannen

“Afgelopen najaar is er in de Tweede Kamer een motie aangenomen waarin minister Fleur Agema is opgeroepen om voor de zomer met een Nationale Strategie Vrouwengezondheid te komen om dit probleem aan te pakken”, zegt Femke. "In maart bij de boeklancering hebben we haar opnieuw opgeroepen om met een goede Nationale Strategie Vrouwengezondheid te komen voor alle vrouwen in Nederland. We hopen dat er vanuit de overheid structureel aandacht komt voor dit probleem. We zien al in landen als het Verenigd Koninkrijk, Oostenrijk en Australië dat zo’n nationale strategie werkt, en we hopen dat dit ook een succes wordt”.

• Autisme bij vrouwen vaak niet opgemerkt: wat moet er veranderen?

  Autisme bij vrouwen vaak niet opgemerkt: wat moet er veranderen?

Diagnose: Vrouw

Koningin Máxima was bij de presentatie van het boek Diagnose: Vrouw. Haar aanwezigheid betekent veel voor het team van WOMEN Inc.: “Het is mooi en belangrijk dat zo’n toonaangevend persoon hier aandacht aan besteedt.”

Lees verder onder de foto.

WOMEN Inc. omschrijft het boek als een gezondheidsboek dat iedereen gelezen moet hebben. "We willen vrouwen informeren én aankaarten wat er systematisch misgaat", vertelt Femke. Tegen iedereen die denkt dat het wel meevalt met de ongelijkheid in de zorg zegt ze: “Lees het boek! En lees dan vooral de verhalen van de mensen die we geïnterviewd hebben. In het boek laten we zien wat we al wel weten, maar ook waar de gaten liggen. Het is overigens heel typisch om te beweren dat ‘het wel meevalt’, zo kijken we vaak tegen klachten aan die vrouwen hebben. Vrouwen en de wetenschap roepen niet zomaar iets, neem het serieus.”

Beeld: WOMEN Inc. / Pexels.