Getrouwd met een narcist: van sprookje naar nachtmerrie

Hannah wil graag haar verhaal vertellen. Niet om de ander zwart te maken, maar om vrouwen en mannen in een soortgelijke situatie te waarschuwen voor het onberekenbare en destructieve gedrag van een narcist. “Kennis van en over narcisme kan je jaren van ellende besparen.” 

Gebed

“Toen ik 45 was, ben ik radicaal tot geloof gekomen,” vertelt Hannah. “Mijn leven vóór mijn bekering was erg turbulent en ik had inmiddels behoefte aan stabiliteit. Mijn eigen bedrijf liep prima en ik had mijn zaakjes goed voor elkaar. Een grote villa, een mooie auto, het ontbrak me aan niets. Financieel gezien had ik geen zorgen en mijn gezondheid was goed. Eigenlijk ging alles me voor de wind. Het enige wat nog ontbrak in mijn leven, was een leuke man met wie ik samen God wilde dienen. Dat was wel een vast onderwerp op mijn gebedslijstje.”

In 2014 lijkt God haar gebed te verhoren. Ze ontmoet Pieter bij een cursus. Een intelligente, charmante en christelijke man met een charismatische uitstraling. Een eerste date wordt al snel gepland.

Sprookje

“Het leek helemaal te kloppen met wat ik dacht dat Gods plan voor mijn leven was. We leken samen in alle opzichten een match made in heaven. Ik was onder de indruk van zijn enorme Bijbelkennis. Ik geloofde er voor 100 procent in dat God ons had samengebracht en dat onze relatie ging slagen.”

Na een paar maanden vraagt Pieter haar ten huwelijk. Een jaar na hun eerste ontmoeting trouwen ze. Het is een feestelijke trouwdienst, waarin dankbaarheid overheerst. De kerk zit vol en tot grote blijdschap van Hannah wonen ook enkele niet-gelovige familieleden de dienst bij. Na de huwelijksbevestiging geeft het bruidspaar een groot feest. Het is in alle opzichten een sprookjesbruiloft. Maar de wittebroodsweken zijn amper voorbij, als het sprookje ruw wordt verstoord.

Torenhoge schulden

“We waren nog geen twee maanden getrouwd, toen er in alle vroegte werd aangebeld. Er stonden drie politieagenten voor de deur.” Hannah slaat haar handen voor haar ogen terwijl ze over dit voorval vertelt. “Ik lag nog op bed, en Pieter kwam gejaagd de slaapkamer weer in. ‘Ze komen voor mij,’ zei hij, terwijl hij snel wat spullen bij elkaar graaide. Voor ik wist wat er gebeurde, werd Pieter door de agenten afgevoerd en een paar weken vastgezet.”

Hannah valt even stil. Dan vervolgt ze: “Ik kreeg natuurlijk meteen een heel naar gevoel en ging op onderzoek uit. In de kelder vond ik stapels ongeopende enveloppen. Allemaal brieven van de belastingdienst en van incassobureaus. Hij bleek torenhoge schulden te hebben. Ook ontdekte ik dat hij vlak voordat wij een relatie kregen zijn flat uit was gezet omdat hij al maandenlang zijn huur niet had betaald. Pieter had alles voor me verzwegen.”

'In goede en in slechte tijden'

Hannah is geschokt. Na een periode van denken, huilen en bidden komt ze tot de conclusie dat ze hem gaat helpen bij het aflossen van zijn schulden. ‘In goede en in slechte tijden’, had ze immers kortgeleden voor Gods aangezicht beloofd. Ondertussen stuurt Pieter haar brieven vanuit de gevangenis. ‘Het komt allemaal goed en het zal nooit meer gebeuren,’ schrijft hij. ’Dit zijn allemaal nare staartjes uit het verleden.’ Na een paar weken komt hij uit de gevangenis.

Hopen op een wonder

Hannah zucht. “Ik wist toen niet dat het nog veel erger zou worden. Want nadat zijn schulden door mij waren afbetaald, was er totaal geen dankbaarheid. Sterker nog: zijn gedrag werd steeds onaangenamer. Hij manipuleerde me emotioneel, had constant kritiek, vertelde leugens en sprak denigrerend tegen me. Hij was jaloers en controlerend. Gesprekken hierover waren onmogelijk; hij leek totaal niet te snappen dat zijn gedrag verre van normaal was. Ik huilde vele tranen en bleef week in, week uit voor hem bidden en hopen op een wonder.

Verschillende persoonlijkheden

Het was ook nog eens een hectische periode in mijn leven – ik droeg na 25 jaar mijn bedrijf over, verkocht mijn villa, mijn moeder werd ziek en overleed, twee dierbare vrienden stierven, we verhuisden en moesten ons andere huis verbouwen. Dit alles had veel impact op mij. Ondertussen verloor Pieter nog een paar keer zijn baan. Ik dacht dat hij wellicht niet goed tegen veranderingen kon. Af en toe had hij een goede dag. Dan was hij ineens weer gezellig en vrolijk. Daar teerde ik dan weer tijden op. Zie je wel, hij is er weer, dacht ik dan. Pieter leek wel iemand met twee verschillende persoonlijkheden.”

• Lees ook: 'Mag je geheimen hebben in een relatie?'

Uitgeput

Het gedrag van Pieter blijft onvoorspelbaar en Hannah raakt emotioneel uitgeput. Ze is actief in de kerk, onder andere in het gebedsteam, maar ze kan dit eigenlijk niet meer opbrengen. Haar verdriet lijkt Pieter totaal niet te raken. Hij wordt thuis verbaal steeds agressiever. Haar zoon wordt door Pieter onder druk gezet om het huis te verlaten en elders onderdak te zoeken. Hannah weet zich geen raad en trekt zich steeds verder terug. De spanning thuis is om te snijden. 

Narcistische persoonlijkheidsstoornis

“Vrienden zagen me wegkwijnen en uiteindelijk heeft een vriendin van me wat onderzoek naar Pieter gedaan. Zijn verleden was eigenlijk één groot vraagteken. In onze verkeringsperiode zag ik hem alleen in het weekend. Kende ik hem eigenlijk wel? In het begin van onze relatie had Pieter verteld dat hij eerder in zijn leven was ‘vastgelopen’, maar hij had nooit verteld wat er precies was gebeurd. Hij had therapie gehad, en omdat hij op dat moment een baan had en stabiel overkwam, heb ik daar – achteraf gezien – te weinig navraag naar gedaan. Naar mij toe deed hij alsof hij alles uit zijn verleden had losgelaten voor mij. Een soort nieuw begin. Maar het bleek dat hij helemaal niets hád om achter te laten. Toen mijn vriendin in contact kwam met mensen uit zijn oude gemeente, viel voor het eerst de term ‘narcistische persoonlijkheidsstoornis’.”

Symptomen narcisme

Hannah heeft geen idee wat deze term inhoudt. Ze zoekt op internet naar ‘narcisme’. En het kwartje valt. 

"Op internet stond een lijst met twintig symptomen die een narcist kan hebben. En Pieter had ze letterlijk allemaal! Had ik dit maar eerder geweten, dan had ik het fenomeen narcisme zeker binnen een half jaar herkend. En dan had ik nog uit de relatie kunnen stappen. Het ergste vond ik dat erbij stond dat de symptomen erger worden naarmate iemand ouder wordt.” Hannah krijgt een pijnlijke blik op haar gezicht. “‘Erger kan niet’, dacht ik toen.”

Bedrog

Inmiddels is de situatie thuis enorm geëscaleerd. Na een confrontatie is Pieter weggelopen. Hij heeft haar auto ongevraagd meegenomen en een hotel geboekt. Naar haar vrienden stuurt hij WhatsApp-berichten met de tekst 'Ze heeft mij op straat gezet!' Hannah realiseert zich dat dit zo niet langer door kan gaan en dat ze hulp nodig heeft. 

“Schaamte overheerste, omdat ik voor mijn gevoel gefaald had. ‘Scheiden is geen optie’, had ik altijd geroepen. Maar gesprekken met de kerkleiding deden mij inzien dat dit geen gezond huwelijk was. Het was geen relatie gebaseerd op een drievoudig snoer. Dit was een huwelijk gebaseerd op bedrog. Die bewustwording gaf mij een gevoel van bevrijding.”

Dichter bij God

“Ik besefte dat ik uit trouw aan God in deze relatie was gebleven. Maar ik realiseerde me ook dat ik God niet eerde door bij iemand te blijven die mij dag in, dag uit emotioneel misbruikte. Ik ben Zijn dochter, en ik deed Hem verdriet door deze destructieve relatie in stand te houden. In de periode die volgde, ben ik dichter bij God gekomen dan ooit. Ik was getraumatiseerd en had zelf de kracht niet meer om hiermee om te gaan. Ik kon niet meer slapen, en áls ik sliep, had ik nachtmerries. Hij heeft mij gesterkt en uit Zijn Vaderhart mocht ik liefde ontvangen.”

Hannah blijft bidden voor Pieter. Ook voor bevrijding en genezing. Maar ook dat inzicht verandert langzaam maar zeker. 

• Lees ook: Leven met iemand die narcisme heeft

Genezing

“God kan alles en iedereen genezen, dat geloof ik zeker. Maar een narcist heeft zelf niet het idee dat hij genezing nodig heeft. Er is immers niets mis met hem. Narcisten hebben geen zelfreflectie; het ligt altijd aan de ander. Ze zullen dus zelf nooit om genezing bidden.”

De echtscheiding wordt in gang gezet. Hannah weet dat er geen andere weg is, maar heeft er toch veel moeite mee. Totdat ze een beeld van God krijgt.

'Dat is niet jouw zaak'

“Ik had in de Bijbel gelezen over Johannes en Petrus. Jezus laat Petrus zien hoe hij zal sterven. ‘Een ander zal je handen grijpen, je je gordel omdoen en je brengen waar je niet naartoe wilt’ (Johannes 21:20). Petrus vraagt aan Jezus: ‘En wat gaat er met hem gebeuren?’ Hij wijst dan naar Johannes. En dan zegt Jezus: ‘Ook al zou hij blijven leven tot Ik terugkeer, dat is niet jouw zaak.’ En ineens kwam dat beeld binnen. ‘Dat is niet jouw zaak.’ Ik werd op dat moment gevoelsmatig een soort van losgeknipt,” zegt Hannah peinzend. “Het was net of God tegen mij zei: ‘Ik ga Mijn weg met Pieter. En Ik ga Mijn weg met jou. Maar zijn weg is niet jouw weg.’ Dat was zo bevrijdend. Pieter is van God, en ik mag het loslaten. Dat was een heel belangrijk moment. God gaat Zijn eigen weg met ons allemaal.”

Pastoraat

Hannah denkt dat er zeker in het pastoraat veel meer kennis moet komen over narcisme. “Als men de symptomen herkent, kan men daarnaar handelen en op de juiste manier mensen helpen. Het is niet zo dat als je als vrouw maar genoeg van je man houdt en respect voor hem blijft tonen, dat zijn liefde dan vanzelf komt. Dat is vaak wel de boodschap waarmee je het moet doen. Maar dit is echt een illusie als je een relatie hebt met een narcist.”

* De namen in dit artikel zijn om privacy-redenen gefingeerd.

Beeld: Unsplash