Geloofsopvoeding? Leer je kind lezen (en begin met Harry Potter)

Op het bureau van mijn oudste van 14 zag ik een paar maanden geleden het boek 1984 van George Orwell liggen. Verrassend, voor een kind dat de afgelopen twee jaar niets anders dan schoolboeken en een laptop aanraakte. ‘Moet je die lezen voor school?’, vroeg ik. ‘Nee, het leek me wel een interessant boek’, reageerde ze. Inmiddels is 1984 uit en zit mijn puber regelmatig met een boek op de bank.

Lezen is tijdverspilling

Ik bekijk het allemaal enigszins verwonderd als moeder. Al jaren probeer ik mijn kind aan het lezen te krijgen. Maar de jeugdliteratuur waarvan ik vroeger genoot, werd met moeite ter hand genomen in het verplichte leeshalfuurtje. Mijn kind was daarin geen uitzondering: ik hoorde ook van de leerkracht en van andere ouders dat kinderen zo weinig lazen. En de cijfers laten het ook zien: van de 15-jarigen holt de leesvaardigheid achteruit. Zo’n 60 procent leest omdat het moet, daarvan vindt de helft het tijdverspilling.

Zelf las ik eigenlijk ook veel te weinig, constateerde ik een paar jaar geleden. Daarom heb ik het weer opgepakt. Maar ook ik merk hoe lastig het is om niet afgeleid te raken door mijn telefoon, me te verdiepen in een verhaal en geconcentreerd te blijven lezen. Ik ben zo gewend geraakt aan het online lezen van korte stukjes, dat ik het ontwend ben om lang offline te lezen. Het is de tendens van deze tijd: sinds de jaren 50 besteden mensen steeds minder tijd aan lezen.

Geloofsopvoeding zonder lezen

Het kan niet anders dan dat die ontwikkeling ook de kerken heeft geraakt. Want laten we wel wezen: als de beste romanschrijvers van onze tijd ons al nauwelijks kunnen boeien, hoe zou een oud en ingewikkeld boek als de Bijbel dat dan wel kunnen? Zeker, we citeren graag Bijbelteksten die ons oppeppen en nieuwe moed geven. Daar is niks mis mee, maar we slaan de plank toch mis als we niets meer weten van het verhaal erachter, de context waarin de tekst geschreven is en het Bijbelboek waarin het staat.

Als we niet meer lezen en ons beperken tot teksten, krijgen we een plat christendom dat nauwelijks meer om het lijf heeft dan de feelgood affirmaties die je tegenwoordig op elke Insta-wall van een positive thinking influencer kunt lezen.

Daarom ben ik er steeds meer van overtuigd dat we als ouders onze kinderen moeten voorleven en stimuleren om te lezen, willen we dat ze later nog iets met dat geloof gaan doen. Als wij onze kinderen niet beter leren lezen, hoe kunnen we dan verwachten dat ze ooit nog eens zelf de Bijbel ter hand gaan nemen?

Harry Potter als heilig boek

Maar hoe doe je dat als ouder? Hoe bereid je je kinderen op een goede manier voor op die Bijbel? Mensen die dit -mijns inziens- heel goed begrepen hebben, zijn de oprichters van de Amerikaanse podcast Harry Potter and the sacred text. Ze praten over Harry Potter-boeken (de enige boeken die mijn dochter zonder aandringen van mijn kant ademloos uitlas) alsof het ‘heilige’ teksten zijn. Dat doen ze heel serieus, aan de hand van een aantal principes:

• Vertrouwen in de tekst: als je de tekst serieus leest, word je beloond.
• Concentratie en toewijding: als je rustig leest, herhaalt en dat geconcentreerd doet, is dat een sleutel om de ‘heiligheid’ van de tekst te ontdekken.
• Lezen in gemeenschap: een tekst wordt heilig als een groep mensen deze als heilig beschouwt, niet de enkeling.

Deze principes geven precies weer wat ik mijn kind wil leren over boeken, maar ook over de Bijbel. En ze stimuleren me om de boekenworsteling niet op te geven, maar belangrijker te maken. Want als mijn kind dit leert vinden in de fictie van Harry Potter, heb ik er vertrouwen in dat het haar ook lukt om het uiteindelijk in de Bijbel te vinden.

Zoals de makers van de podcast schrijven: zo leren ze dat de verhalen er niet voor zorgen 'dat je deze wereld kunt ontvluchten, maar dat ze je juist leren om in deze wereld te leven'.