Geen paniek: de beruchte relatiedip na het krijgen van een kind hoort erbij

Stellen ervaren meer relatieproblemen na het krijgen van een kind, zo blijkt uit onderzoek van de Amerikaanse psycholoog Brian Doss. Die ontevredenheid over hun relatie wordt vooral door vrouwen zo ervaren, stelt psycholoog Hagar ter Kuile van de Universiteit Utrecht.

Gelukkig is er ook goed nieuws. Dr. Wim H. Dekker, lector Informele Netwerken en Laatmoderniteit aan de CHE promoveerde op de betekenis van het gezin in het sociaal werk. In samenwerking met Eva magazine deed hij onderzoek naar de relaties van stellen in Nederland. Hij licht toe waarom zo’n relatiedip niet direct verontrustend hoeft te zijn.

Tijdens het presenteren van de onderzoeksresultaten zei je voorstander te zijn van een relatie-apk na het krijgen van een kind. Waarom is dat volgens jou aan te raden?
Wim Dekker: ‘’Hoe blij je ook bent met je relatie, er zit altijd wel ergens iets van frustratie. Met z’n tweeën kun je daaromheen manoeuvreren. Irritatieplekken kun je mijden. Met een kind erbij kan dat niet. Opeens worden irritaties, die er al voor de komst van je kind waren, zichtbaar. Voorheen kon je naar vrienden of even iets voor jezelf gaan doen. Met een kind heb je die vrijheid minder.

Als er een kind bijkomt, ben je geen duo meer. Dan ben je een trio. Naast je partner is er ook altijd je kind. Dat zet je relatie op scherp. Op allerlei manieren word je bezet door je kind. Dat is een bom in je relatie. In veel relaties heb je vaste patronen, zoals samen aan tafel avondeten en dan in alle rust over je werk praten. Even bij elkaar komen. Dat was bij ons ook altijd zo. Een kind gaat dwars door jullie eetpatroon heen. Een baby moet slapen of gevoed worden. En als je kind groter is, en bij jullie aan tafel zit, wordt het vaak lastiger om rustig samen te praten.

Zo raak je een moment van verbinding kwijt. Pijnpunten kun je niet meer zo makkelijk met elkaar bespreken wanneer je dat wilt. Dan ga je frustratiemomenten opslaan voordat er wel tijd is om met elkaar te praten. Die eerste jaren als jong gezin zijn een grote uitputtingsslag.’’

Wat zijn de meest voorkomende problemen die stellen benoemen na het krijgen van een kind?
‘’Mannen en vrouwen geven vaak een andere plek aan een kind in hun leven, dat kan een bron van spanning zijn. In veel gevallen werken mannen in Nederland fulltime. Dat betekent voor veel mannen dat ze hun eigen leven makkelijker kunnen voortzetten. Hun leven wordt minder verstoord door het kind. Vrouwen in Nederland werken vaak in deeltijd en hebben meer zorgtaken voor het kind. Daarnaast hebben vrouwen nog meer een soort lijfelijke verbondenheid met hun kind. Misschien zou je kunnen zeggen dat hun betrokkenheid intenser is.

Mannen kunnen het gevoel krijgen dat ze er een beetje bij hangen. Ze kunnen expliciet jaloers zijn op hun kind. Ze ervaren dat als een verstoring in hun relatie. Die nieuwe rolverdeling moet een plek krijgen. Daar moet je mee leren omgaan. Ook andere dingen kunnen je relatie onder druk zetten. Zoals minder tijd hebben om plezier te hebben met elkaar of geen aandacht meer voor seksualiteit.’’

Wat zijn de belangrijkste aandachtspunten van zo’n relatie-APK?
‘’Het begint met uitpraten. Hoe is het om vader en moeder te zijn? Hoe blijven we elkaar zien en plezier hebben met elkaar? Je doet er goed aan om samen na te denken hoe jullie een nieuwe vorm aan jullie relatie geven nu jullie vader en moeder zijn. Hoe jullie elkaar steunen als ouder. Respecteer je man als vader en je vrouw als moeder.

 
Is zo’n relatiedip te voorkomen?

‘’Je weet nooit precies wat je te wachten staat als je een kind krijgt. Maar je kunt wel samen een goede basis leggen. Door samen te leren uitpraten en aandacht te hebben voor elkaar. Je kunt vaardigheden oefenen om de kwaliteit van je relatie in de gaten te houden. Maar ik geloof echt, hoe goed je relatie ook is, dips horen erbij. Schrik daar niet van. Zeker in het eerste jaar na de geboorte van een kind kan het leven zwaar en grauw voelen. Je bent ook gewoon ontzettend moe.’’

Een relatie-APK, daar ben je toch ook veel te moe voor als jonge ouders?

‘’In veel relaties komt het goed, ook zonder APK. Maar er is ook een groep waarbij het niet goed komt. Waarbij de verwijdering in hun relatie niet tijdelijk is. Raak bij een dip niet gelijk in paniek, maar als het al een tijdje niet lukt om samen te praten, of als je je eenzaam gaat voelen, berust daar dan niet in. Als je huis niet meer als een warm thuis voelt voor jou en jouw kind of als je je niet meer verheugt als je partner thuiskomt, zijn dat wel alarmsignalen om samen te praten.

Je hebt niet altijd ellenlange therapieën nodig. Uitspreken dat het niet goed gaat, kan al opluchten. Het kan ook helpen om vrienden of familie in vertrouwen te nemen. Om eerlijk te zijn over je relatie. Durf te zeggen: ‘Ik baal soms van mijn partner. Ik vind het soms niet leuk om vader of moeder te zijn.’ Maak die frustratie bespreekbaar.

Geen tijd voor elkaar maken is een valkuil. Je mag ook leren om grenzen aan te geven aan je kind. Zeg bijvoorbeeld tijdens het luiers verschonen: ‘Papa en mama moeten ook tijd hebben voor elkaar.’ Niet zodat je kind vervolgens braaf gaat spelen, maar het kan helpen om die woorden hardop uit te spreken. ‘Nu geef ik mezelf toestemming om iets voor mezelf en voor onze relatie te doen.’ Dat mogen kinderen ook leren.’’

Hoe ga je om met verschillende opvattingen over opvoeding?

‘’Die verschillen zijn er. Leer daar samen mee om te gaan. Kinderen voelen feilloos aan wat van de één mag en van de ander niet. Soms is het goed om solidair te zijn met je partner en soms kan het goed zijn om te praten over bepaalde verschillen. Waarom is het zo belangrijk voor je om heel stipt te zijn of om niet te snoepen? Zo zorg je voor meer begrip voor elkaar. En soms is het goed om bepaalde verschillen te aanvaarden. Relativerende humor helpt ook.’’

Hoe komt het dat sommige mensen denken dat een baby hun relatie nieuw leven kan inblazen als die niet lekker loopt?

‘’Hoe kun je je commitment nog meer aantonen dan door samen een kind te krijgen? Een kind krijgen versterkt jullie verbond. Veel mensen dromen van een kind en dat je samen gelukkig bent. Uit liefde voor het kind zijn mensen bereid om naar zichzelf te kijken en te veranderen. Door kinderen kun je soms ook een beter mens worden. Het is naïef om te denken dat een kind jullie relatie beter zal maken, maar ik snap het wel. Een kind krijgen geeft een diep gevoel van geluk. Je hoopt dat dat gevoel doorwerkt in je relatie. Maar een kind zet ook juist de spanningen in je relatie op scherp.’’

Hoe blijf je naast ouders, ook geliefden?
‘’Door dingen te blijven doen die jullie ook belangrijk vonden voordat er kinderen waren. Regel een oppas en maak er een feestavond van. En dan niet de hele avond appjes gaan lezen van de oppas. Vond je het altijd belangrijk het huis gezellig te maken? Besteed daar aandacht aan. Praat eens over andere dingen dan het ouderschap, ook als je volledig thuis bent met je kind. Kijk een film of lees een boek. Zorg dat je een aantrekkelijke gesprekspartner blijft.

En aanvaard de vermoeidheid. Je bent gewoon heel moe als je kinderen krijgt. Wees alert als je dingen die jij belangrijk vindt verwaarloost, zoals je relatie, je huis of je uiterlijk. Gun jezelf tijd voor jezelf, voor elkaar. Doe dat niet alleen voor jou, maar ook voor je kind.’’

Meer dan de helft zoekt geen hulp bij relatieproblemen

Uit onderzoek van Eva en de Christelijke Hogeschool Ede blijkt dat zestig procent van de stellen geen hulp zou zoekt wanneer ze relatieproblemen ondervinden. Presentator Bert van Leeuwen vindt dat zorgelijk, deelt hij in dit interview.

• Podcast Hart tegen Hart