Filmtips van Jaap-Harm: The Eyes of Tammy Faye, The Worst Person in the World en The Tragedy of Macbeth

De cultuursector haalde opgelucht adem toen het nieuws kwam dat theaters, concertpodia en bioscopen de deuren weer mochten openen. De cultuurliefhebber deed dat eveneens. Dans, cabaret, een concert: het komt het best tot zijn recht als je erbij kunt zijn. Voor de film is dat niet anders. Dat je je na het dimmen van het licht in beeld en geluid kunt onderdompelen. Het is onovertroffen. Hierbij een nieuw lijstje met aanraders dus.

The Eyes of Tammy Faye

Televisiedominees. Gemiddeld genomen zullen die een niet al te positieve reactie oproepen. Van een meewarige glimlach tot regelrechte afkeer. De boodschap die ze verkondigen is nep, onoprecht, en gericht op eigen gewin. Samengevat: een flinterdunne, plastic vorm van geloven. Dat er dan toch een film in bioscoop verschijnt waarin juist een televisiedominee de hoofdrol speelt is een gewaagde keuze. En dat het lukt om voorbij de oppervlakkige buitenkant te kijken en een oprecht portret te schetsen is een knappe verdienste van de makers. Hoofdpersonen zijn Jim en Tammy Faye Bakker. Jong, enthousiast en vol van de Heer leren ze elkaar op een Bijbelschool kennen. Ze herkennen iets in elkaar – door pijn heen vast blijven houden aan het geloof in God – en wakkeren daardoor iets bij elkaar aan. Een simpele droom: Gods liefde delen met iedereen die het horen wil. Ondanks dat ze nogal kinderlijk in het leven staan (luister alleen maar naar dat hoge stemmetje van Tammy Faye) weten ze zich op te werken in een wereld waar conservatieve mannen de macht hebben. Ze schoppen het zelfs tot een eigen televisienetwerk dat op het hoogtepunt 20 miljoen kijkers bedient. De naam? Praise the Lord. Opnieuw dat kinderlijk eenvoudige. 

Uiteraard gaat het mis. Jim groeit de zakelijke kant van zijn bediening boven het hoofd, Tammy Faye mist zijn aanwezigheid en lonkt naar een andere man. Het mondt uit in een gruwelijk schandaal, waarvoor Jim uiteindelijk zelfs in de gevangenis belandt. Smullen dus van de ondergang van twee ‘celebrity-evangelicals’? Helemaal niet! The Eyes of Tammy Faye is niet gericht op leedvermaak, maar op het leren kennen van de mensen achter de façade. En dan in het bijzonder op het leren kennen van Tammy Faye. Ondanks dat haar uiterlijk steeds extravaganter werd – van kleurrijke outfits tot het aanbrengen van permanente make up – blijft haar missie hetzelfde. Gods liefde voor iedereen, specifiek voor de LHBT-gemeenschap en eenieder die lijdt onder de opkomst van AIDS in de jaren ’80. Een radicale keuze als je bedenkt dat die machtige conservatieve mannen nu juist de homo’s als het kwaad zagen en AIDS als straf van God. Als de film inzoomt op een vrouw die op de rokende puinhopen van haar bestaan vol overgave blijft uitdelen van de liefde van God, ontroert dat. Bij veel van de verkondiging van het echtpaar zat ik met gekromde tenen te kijken. Flinterdun, eenzijdig. En toch ging ik houden van Tammy Faye. Omdat haar eenzijdigheid een mooi tegenwicht bood aan de minstens zo eenzijdige boodschap van veroordeling die veel van haar TV-collega’s verkondigden.

Nu te zien in de bioscoop.

The Worst Person in the World

In The Worst Person in the World zit een nogal opvallende scène. Als hoofdpersoon Julie in de keuken staat en het lichtknopje omzet, blijkt opeens de wereld stil te staan. Haar vriend bevriest in zijn beweging en als ze naar buiten loopt blijkt elke levende persoon op pauze te staan. Het geeft haar vleugels als ze zich vrijuit kan bewegen in een wereld die tot stilstand is gekomen. Het heeft iets magisch. Ze loopt en ze rent tot ze hem ontmoet: Eivind. De man waar ze al langer verliefd op is. Ze zoenen, verkennen samen hoe hun werkelijkheid samen zou kunnen zijn. Dezelfde film: hun leven, alleen een ander scenario. Het vat perfect samen hoe de 30-jarige Julie in het leven staat. Ze is millennial en kan niet kiezen. Welke studie ze wil doen, met welke man ze wil samenleven. Of ze kinderen wil. Kan ze zich verzoenen met haar bestaan zoals het is of moeten alle keuzes openblijven? De film verkent deze vragen met een zekere lichtheid. Alsof Julie een ballonnetje is dat bij het minste zuchtje wind weer weg zou kunnen vliegen. Ze moet leren landen. Aarden, vaste grond onder de voeten vinden. Tenminste, die suggestie lijkt de film toch wel te wekken. Niet kiezen is ook kiezen. En wat kies je dan?

Nu te zien in de bioscoop.

The Tragedy of Macbeth

Van een heel ander kaliber is The Tragedy of Macbeth, de Shakespeare-verfilming van Joel Coen. Eerdere films maakte hij altijd met zijn broer, maar nu koos hij voor een soloproject. Zijn vrouw Frances McDormand neemt de rol van Lady Macbeth op zich, Denzel Washington is Macbeth zelf. Het is een klassiek verhaal van wantrouwen, verraad en bedrog. Een heer die voorzegd wordt dat hij koning zal worden, maar die het heft in eigen handen neemt om te zorgen dat dit ook zo snel mogelijk gebeurt. Dat betekent dus het vermoorden van de koning en vervolgens leven in een steeds groter wordende angst en waanzin. Want dat je de kroon hebt, betekent niet dat je hem ook zult behouden. De film vraagt het nodige van de kijker. De taal is gezwollen, er zit weinig vaart in het verhaal en een lichte noot is ver te zoeken. Dat neemt niet weg dat, voor wie zich eraan overgeeft, de tragedie steeds meeslepender wordt. Het artistieke zwartwit waarin de film geschoten is, de ijzersterke hoofdrollen en de ijzige moraal, ze sleuren je zo de diepte in. Wat als je wel kiest, maar dan voor het kwade en vervolgens het goede steeds verder uit zicht raakt? Ligt je lot vast als je voorbestemd bent of kun je dan nog steeds kiezen voor vergeving, liefde en trouw?

Te zien in de bioscoop én via Apple TV+

En ook:

Wie nog niet genoeg duisternis achter de kiezen heeft, kan zijn hart ophalen bij het schitterend gemaakte Nightmare Alley. Een man zonder verleden zoekt naar een toekomst en kiest voor een weg van bedrog. Leert op een kermis de fijne kneepjes van het waarzeggen en slaat in de grote stad zijn slag onder de rijke bovenlaag van de bevolking. Hij komt muurvast te zitten in zijn zelf geweven web van kwaad. Tot het einde, dat onvermijdelijk bitter is. Nu te zien in de bioscoop.

Veel luchtiger en meer inspirerend is het verhaal van Richard Williams. Inderdaad, de vader van tenniszussen Venus en Serena. Voor hun geboorte lag al een plan van vele tientallen pagina’s klaar voor hun succes. Het leidt tot een portret van een man die enerzijds star en haast maniakaal zijn dochters begeleidt, maar tegelijkertijd de nodige humor, liefde en onverzettelijkheid aan hen overdraagt. Het succes was niet vanzelfsprekend, zeker niet met hun huidskleur. Toch zette hij door, zetten zij door. En de rest is geschiedenis. King Richard, nu te zien in de bioscoop.

Over geschiedenis gesproken: Netflix biedt met Munich: The Edge of War een spannend inkijkje in de opmaat naar de Tweede Wereldoorlog: de conferentie van München in 1938. Wat als er door hoofdrolspelers Chamberlain en Hitler toen andere keuzes waren gemaakt? Gebaseerd op een roman van Robert Harris wordt knap verkend: wat als? Het is fictief, je weet allang hoe het af gaat lopen en toch blijf je tot het eind op het puntje van je stoel zitten. Geslaagde poging van ‘geschiedvervalsing’.