Filmtips van Jaap-Harm: The Duke, Grosse Freiheit en La Mif

In het gewone leven blijken de mooiste verhalen op te diepen. En in de handen van vaardige regisseurs en acteurs (en alle anderen die betrokken zijn bij het proces van filmmaken) kunnen die verhalen hun kracht laten gelden. Vijf van de hieronder genoemde films hebben zo’n raakvlak met de werkelijkheid. Maar of de verbeelding nu begint in de werkelijkheid of niet, de inspiratie die eruit voortkomt vloeit altijd weer terug in onze eigen levens. Film raakt je en geeft de kracht je te veranderen. 

The Duke

Soms is het fijn om gewoon met wat luchtigs te beginnen. En daar is The Duke het optimale voorbeeld van. Geheid ga je de bioscoopzaal uit met een dikke glimlach op je gezicht. Misschien grinnik je nog wel harder als je weet dat het verhaal nota bene waargebeurd is. Welk verhaal? Nou, dat van Kempton Bunton, onverstoorbare wereldverbeteraar op zijn eigen vierkante kilometer. Zo iemand die zijn mond opendoet als ieder ander voorzichtig zwijgt. En ook iemand die, misschien wel tot verbazing van zichzelf, een schilderij van de Spaanse schilder Goya steelt. Dat zoekt verder ook niemand achter hem. Sterker nog, de politie is ervan overtuigd dat alleen een professionele bende zo’n meesterkraak kan zetten.

Zelfs in deze misdaad komt het goede hart van Bunton naar boven, want hij gebruikt het gestolen stuk in onderhandelingen met de overheid. Laat ze alsjeblieft geld geven aan arme ouderen zodat die gratis televisie kunnen kijken. Dat is voor hen vaak een venster op en verbinding met de wereld waar ze in hun eenzaamheid van afgesneden zijn. Als een soort Robin Hood gaat Bunton de strijd aan. Jim Broadbent geeft zijn personage glansrijk vorm, evenals trouwens Helen Mirren die de vrouw van Bunton speelt. Er zijn best wat treurige ondertonen in het verhaal aanwezig – en die halen soms ook enigszins de vaart uit het verhaal – maar die maken de lach alleen maar echter, dieper, gelaagder. De oproep om deze wereld een stukje mooier te maken is overduidelijk aanwezig in The Duke en wel verpakt in een heel vrolijk jasje. 

Grosse Freiheit

Probeer het even in te denken. In de Tweede Wereldoorlog zit je in een kamp, omdat je homo bent en zodra de geallieerden je bevrijden word je overgebracht naar de gevangenis. Waarom? Omdat al sinds 1872 in Duitsland bij wet is vastgelegd dat homoseksualiteit strafbaar is. Een tegennatuurlijke daad van ontucht. En dus belandt Hans Hoffman steeds opnieuw achter de tralies. Grosse Freiheit begint in 1968 en maakt via sprongen naar het verleden duidelijk dat Hoffman, alle straffen ten spijt, zijn geaardheid niet heeft kunnen verloochenen. Het maakt van de film een confronterend drama. Het gaat hier om mannen die niet kunnen zijn wie ze willen zijn. Liefde en seksualiteit worden noodgedwongen beleefd in het geheim. Het maakt wel inventief. Wie zich in de gevangenis niet op tijd meldt bij het nachtelijk appèl, wordt in een koude open cel in de buitenlucht gegooid. Zo kan Hans alsnog nabij een van de mannen zijn waarvan hij houdt. Dit sterk geacteerde, sobere drama is de Oostenrijkse inzending voor de Oscars. Het geeft de 100.000 mannen die na de oorlog in Duitsland werden gecriminaliseerd om hun geaardheid in Hans Hoffman een gezicht. 

La Mif

Regisseur Fred Baillif werkte 2 jaar lang intensief samen met de directeur, bewoners en begeleiders van een opvang in de jeugdzorg in Zwitserland. Hij interviewde hen en samen schaafden ze in workshops aan verhalen die de basis zouden vormen van La Mif. Het blijkt een methodiek die een aangrijpende film oplevert die aanschurkt tegen een documentaire. De zeven jonge vrouwen blijken verrassend goed te acteren en ook de directeur met haar verweerde gezicht zet een imposante rol neer. We volgen de vrouwen dicht op de huid. Hun pijnlijke verhalen, hun hoop en wanhoop, de lol en de ruzies. Dit huis is voor hun ‘la mif’ (slang voor ‘de fam’). Verschillende scènes komen enkele keren terug in de film, zoals bijvoorbeeld de opening waarin een van de vrouwen wordt meegesleurd door de politie en haar huisgenoten er schreeuwend omheen staan. Waar je eerst nog niks begrijpt van zo’n gebeurtenis, krijgt je door de levensverhalen die zich ontrollen steeds beter zicht op de diepte van wat daar plaatsvindt. Door deze vertraging en verstilling gaat de noodkreet van La Mif steeds indringender klinken. Wie heeft er echt oog voor deze kinderen in hun gemis en hun verlangen? In de slotscène wordt slechts gezwegen, maar de stilte is pijnlijk veelzeggend. 

En ook:

Een andere film, die net als La Mif dicht de werkelijkheid nadert is De Son Vivant. De arts in de film wordt namelijk gespeeld door Gabriel Sara, oncoloog die regisseur Emmanuelle Bercot inspireerde bij het maken van haar film. Hij is naast de medische behandeling namelijk nogal gericht op het geestelijk welzijn van zijn patiënten. In de film is dat specifiek de 43-jarige Benjamin, mislukt acteur en theaterdocent. Hij zal afscheid moeten nemen nu hij ongeneeslijk ziek is en de arts wil hem daarbij helpen. Centrale vraag: hoe maak je het bureau van je leven leeg? De Son Vivant begint wat rommelig, maar focust steeds meer op het naderende einde. Hoe treurig de dood ook is, er lijkt ook zoiets te zijn als de kunst van het sterven. De film leert je hoe je dat zou kunnen doen en doet dat waardig, indringend en met een knappe balans tussen licht en zwaar.

Flee vertelt het verhaal van Amin. Succesvol wetenschapper in Denemarken met een verzwegen verleden. Hij vluchtte uit Afghanistan en maakte een helse reis om via Rusland uiteindelijk op zijn plek van bestemming te komen. Opvallend detail: de film is geanimeerd. Dat waarborgde de anonimiteit van de hoofdpersoon, waarmee de regisseur al lange tijd bevriend is. In lange, haast therapeutische gesprekken (zo toont de film ze ook, Amin die met gesloten ogen op zijn rug ligt en vertelt) komt de waarheid toch boven tafel. Het bepaalt je bij het feit dat wie van A naar B gevlucht is niet per se zijn reis achter de rug heeft. Ook innerlijk moet je de weg helemaal af kunnen leggen. En Flee laat zien dat dat allesbehalve vanzelfsprekend is.

Drive My Car vertelt een prachtig verhaal in een veel te wijde jas. Drie uur kijken is echt een uitdaging. En toch is het de moeite waard, want deze vertelling over rouw zet je aan het denken. Toneelregisseur Yûsuke Kafuku treurt met zijn vrouw Oto na twintig jaar nog steeds om een overleden dochter. De pijn verdiept zich als ook Oto sterft. Het stuk dat hij daarna mag regisseren – oom Wanja van Tsjechov – haakt steeds pijnlijk aan bij zijn eigen verdriet. Een acteur in zijn gezelschap en een chauffeur die hem rondrijdt trekken de sporen nog dieper. Laat je meerijden door deze film met omwegen.