‘Facebook is ontworpen om ons verslaafd te maken’

Als íemand het kan weten, is Parker het. De man die door Justin Timberlake wordt gespeeld in de film The Social Network. Hij was de rechterhand van Mark Zuckerberg bij de ontwikkeling van Facebook. Volgens bronnen was hij zelfs de man die Zuckerberg aan de hand nam in dat proces. Zonder Parker geen Facebook zoals we het nu kennen. Nu zegt hij: “Ons denkproces draaide volledig om de vraag: hoe houden we je zo lang mogelijk vast en hoe kunnen we constant je aandacht vasthouden? We wisten heel goed waar we mee bezig waren. Toch deden we het.” Ook andere platforms van de Facebook-familie – Instagram, Whatsapp en Messenger – werden met deze strategie doorontwikkeld.

Hypocriet of geloofwaardig?

Het voelt hypocriet dat Parker nu deze uitspraken doet. Hij is immers medeverantwoordelijk. Met een geschat vermogen van ruim 2 miljard dollar heeft hij intussen weinig te verliezen. Hij werkt al jaren niet meer voor het bedrijf, maar voelt intussen wel zijn verantwoordelijkheid om te waarschuwen voor de gevaren. “Het verandert letterlijk je relatie met de samenleving en de mensen om je heen.”

Of heeft Parker wel iets te verliezen? Berichten over de verslavingsgevoeligheid van social media zijn niet nieuw en nemen in aantal alleen maar toe. Momenteel is deze Amerikaanse topondernemer betrokken bij Spotify en Yammer en tal van filantropische initiatieven. Waar persoonlijke imagoschade op de loer lag, houdt hij nu de regie over zijn geloofwaardigheid, door zelf met dit verhaal te komen.

Onze kwetsbaarheid

Stop dus met jezelf verwijten maken als het je niet lukt om te minderen met Facebook. De bedenkers hebben het met opzet zo moeilijk gemaakt. Ze wisten en weten precies voor welke prikkels je hersenen gevoelig zijn. Er gaan daarom steeds meer geluiden op om social media net als alcohol, sigaretten en drugs te classificeren als verslavend. Onderzoekster Sherry Turkle doet al jaren onderzoek naar de psychologie en impact van social media en is hier voorstander van. “Het helpt heel erg als we onze kwetsbaarheid hierin erkennen en zeggen: we worden hierdoor op veel manieren beïnvloed, zoals verslavende middelen dat met ons doen.”

Wanneer ben je verslaafd?

Onderzoeker Cecilie Schou Andreassen ontwikkelde in 2012 een test waarmee je Facebook-verslaving kunt meten. Vier of meer keer het antwoord ‘vaak’ of ‘heel vaak’ op de volgende stellingen wijst volgens haar op een verslaving:

1. Je besteedt veel tijd aan het denken aan Facebook of het plannen van het gebruik van Facebook.
2. Je voelt de drang om Facebook steeds vaker te gebruiken.
3. Je gebruikt Facebook om je persoonlijke problemen te vergeten.
4. Je hebt zonder succes geprobeerd om Facebook minder te gaan gebruiken.
5. Je wordt onrustig als jou verboden wordt om Facebook te gebruiken.
6. Je gebruikt Facebook zo veel, dat het een negatieve invloed heeft op je werk of studie.

Stoppen met Facebook

In de categorie ‘verslavend’ is het opeens een heel persoonlijke vraag hoe je kunt stoppen met Facebook. Dat is geen eenvoudig één-twee-drietje. Voor de een is het uitschakelen van pushmeldingen genoeg, voor de ander kan het nodig zijn het account te verwijderen. Praat erover en bevraag elkaar. Erken je eigen verslavingsgevoeligheid en verwijt jezelf niet dat je het moeilijk vindt om te stoppen. Facebook is ontworpen om je verslaafd te maken. De meldingen, de likes, de reacties – het doet meer met je brein dan je zou wensen.