En zij zwegen

Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.

En zij zwegen … PopUpGedachte woensdag 23 januari 2019

De wereld is even wit geworden. Nou ja, dé wereld. Mijn wereldje. Het stukje van de wereld dat ik zie vanaf mijn balkon.

Het schrijven van deze PopUpGedachte gaat altijd via een vast ritme. Zes uur wekker, naar beneden, een paar schakelaars omzetten van licht, waterkoker en verwarming en dan stap ik even naar buiten. Op het balkon begint de dag pas echt. Geen dag is hetzelfde. De toon wordt gezet. Door hozende regen, een stralende zonsopgang en nu dan: sneeuw. Vervreemdend, want alles wat donker en zwart was de afgelopen maanden is nu opeens wit en koud. Het is licht, maar dan zonder warmte. En het heeft iets speels.

Dan pas ga ik aan de keukentafel zitten en lees ik de Bijbelteksten van de dag. Ook die zijn elke dag anders. En vragen elke dag om een ander antwoord, een andere reflectie. Vandaag staat er onder andere: ‘En zij zwegen’. En het zwijgen maakt Jezus van Nazareth woedend. En verdrietig.

Alleen die woede al. Het ging er gisteravond over tijdens een avond in de Nieuwe Liefde, Amsterdam, een debatcentrum. Na mijn boek ‘De Dominee Leert Vloeken’ mag ik her en der odes aan woede brengen en gisteren was het weer zover. En woede is rafelig, het is menselijk, al te menselijk, het vernauwt de blik, geeft focus maar ontneemt ook zicht. En hier in de tekst is die soms zo zoet weergegeven Jezus van Nazareth woedend. En verdrietig. Omdat er mensen zwijgen. Omdat niets zeggen ook zeer veelzeggend kan zijn. Wat is er aan de hand?

‘In die tijd ging Jezus naar de synago­ge waar een man aanwezig was met een verschrompelde hand.’

Ik ken die aandoening niet, maar het woord spreekt voor zich. Lichamelijk beperkt in zekere zin. Op dat moment in die synagoge is niet iedereen aanwezig met de bedoeling van hem te leren. Er zijn er die al aardig genoeg van Jezus hebben en menen hem op te kunnen hangen aan het overtreden van religieuze regelgeving:
‘Zij hielden Hem in het oog of Hij hem op sabbat zou genezen, met de bedoeling Hem daarvan te beschuldi­gen. Hij zei nu tot de man met de verschrompelde hand: ‘Kom in het midden staan.’ Daarop stelde Hij hun de vraag: ‘Mag men op sabbat goed doen of kwaad, iemand redden of doden?’

Hij plaats de man in het midden. Hier wordt niet stiekem in het voorbijgaan iemand genezend aangeraakt. Hier krijgt niet iemand een briefje in de niet-verschrompelde hand met: ik zie je straks in het steegje achter de synagoge, dan regelen we die hand. Het moet en plein public. Want het gaat niet om de hand, maar om de mensheid – of in elk geval om al die mensen eromheen. De hand en de pijn moet ook teken zijn van hand en pijn van de mensheid. Van al die aanwezigen die eromheen zijn en die prima handen hebben, maar van wie de ziel verschrompeld is, of het hart, of die met verschrompelde liefde rondlopen omdat het hen nooit gegund is geweest om die te ontwikkelen. Die wonderen van de rabbi lijken nooit alleen te gaan over degenen aan wie hij ze doet. Het zijn kleine performances, zinnebeelden, sacramenten, hoe je het ook wilt noemen.

Dan stelt hij een vraag. Hij drijft de controverse op de spits. De religieuze wetgeving verbiedt werken op de sabbat en dat is een fijne heldere regel. Net zoals: niet stelen, niet liegen, geen belasting ontduiken en meer daarvan. Als we ons daaraan houden is dat goed voor iedereen. En wie dat niet doet, moet je niet zomaar laten lopen, want dan geef je een verkeerd signaal. Zeker iemand met een voorbeeldfunctie als Jezus van Nazareth. Dus houden ze hem scherp in het oog.

Maar dan vraagt hij of ze nog weten waar de sabbat voor was. En of ze écht geloven dat de bedoeling van de regel van het niet-werken op sabbat is dat er niet gewerkt wordt op de sabbat. Of dat er heel misschien nog iets intelligents achter zat, iets liefdevols, toen die regel ooit in steen werd gebeiteld en overhandigd aan het volk. En dan staat er:

Maar zij zwegen. Toen liet Hij toornig, maar tegelijkertijd bedroefd om de verstoktheid van hun hart, zijn blik rondgaan en zei tot de man: ‘Steekt uw hand uit.’ Hij stak zijn hand uit en deze was weer gezond.

Nou, dan maar genezen. Niet om de man, maar om de zwijgende meute. Die geen kleur weet te bekennen. Die niet wenst uit te spreken wat ze enerzijds denken: gewoon je aan de regel houden, klaar. En die ook niet durft te zeggen dat de regel misschien een geest heeft en een bedoeling en dat de uitvoering ervan er misschien anders uit kan zien dan zij altijd dachten. De vráág mocht er gewoon niet zijn van hen. Heel letterlijk, want dit staat er:
En de Farizeeën gingen naar buiten en aanstonds smeedden zij met de Herodianen plannen om Hem uit de weg te ruimen.

Zij willen het zwijgen terug. En de religieuzen zweren samen met kwaadaardige politiek om voor elkaar te krijgen wat zij willen. Dat hun wereld terug is. Ik wil het niet één op één koppelen met pinksterkerken die samenzweren met machtswellustelingen als Bolsonaro in Brazilie omdat ze zo hun zedelijke regels over huwelijk, homoseksualiteit en abortus weer gerealiseerd krijgen, maar het lijkt er warempel toch veel op. Het is niet één op één te vergelijken met kerkleiders die Trump inzegenen omdat hij zo fijn hun leefregels verdedigt met zijn rechtse standpunten, maar het lijkt er wel op. Conservatieve bewegingen die de vraag die gesteld wordt door de aanwezigheid van mensen in nood: of dat vluchtelingen, moslims, homo’s of transseksuelen zijn die monsterverbonden aangaan om de vraag het zwijgen op te leggen en door te kunnen met hun  business as usual.

En Jezus wordt toornig en verdrietig en geneest. Niet om de lijdende mens an sich, maar om de macht te confronteren. En te ontmaskeren. Opdat de mens kleur bekent. Hij zwijgt niet.

Hier vind je drie tekstgedeeltes die Rikko vanochtend las.

Deze rubriek heeft een eigen boek: Lazarus staat op. Daarin zijn de 25 mooiste ochtendgedachtes van de afgelopen tijd gebundeld en geïllustreerd door Joanne Zwart.

Lazarus staat op | Rikko Voorberg | Vuurbaak | ISBN 9789460050404 | € 17,95