Elly en Rikkert Zuiderveld over werk, liefde, God, ouderdom en dood

Elly (73) en Rikkert (72) zijn net terug van een vakantie in de Franse Ardèche. “We hebben boeken gelezen, gewandeld, gezwommen, geen steek uitgevoerd dus", vertelt Rikkert. "Onze caravan staat daar op een camping dicht bij een rivier. Het is een heerlijke plek.” “Ik moet wel weer even wennen hier, hoor,” bekent Elly. “Het is hier ook goddelijk, maar in Frankrijk... Je hebt alles bij de hand, lekker compact.”

Compact

Ooit leefde het stel zo compact dat ze uiteindelijk slechts twee paar kleren en een pan hadden, vervolgt Elly. “Dat was net voordat we christen werden. Rikkert had een bordje gemaakt met daarop: ‘Geef alles weg en je zult het mooiste overhouden.’ Als iemand zei: ‘Wat een mooie pick-up heb je daar,’ antwoordde hij: ‘Neem maar mee.’ Het werkte bevrijdend. We gingen rondtrekken, maar onze kinderen wilden terug. De oudste was 5 jaar en wilde naar school, vriendjes maken. Je houdt van je kinderen, dus dan doe je dat. We vonden een huisje waar alles in zat wat wij hadden weggedaan: meubilair, servies, bedden.” Rikkert: “Heel bijzonder. We waren nog niet gelovig, maar zagen toen al dat er voor ons werd gezorgd.”

Jongeren denken dat wij als christen geboren zijn

Jullie hebben talloze interviews gegeven en er is zelfs een boek over jullie geschreven. Wat weten we nog niet?
Elly: “Jongeren denken dat wij als christen geboren zijn. Dat we tien jaar voor onze bekering ook al muziek maakten, weten ze niet. Dan zeggen ze: ‘Is dat liedje van jullie?’ In onze tour ‘Mooi geweest’ zitten ook liedjes uit die tijd.”

Jullie werden christen na een lange zoektocht. Hoe ging dat?
Rikkert: “Dat kan ik niet in vijf minuten vertellen, het was een heel proces. Kort gezegd vond ik in intellectuele zin antwoorden op mijn vragen. Ik vond vervulling in de Bijbel, met name in de figuur van Jezus, die me enorm aansprak. Bij Hem ontdekte ik een unieke combinatie van liefde en waarheid. Dat zijn bij ons vaak twee verschillende dingen. Jezus fileert mensen genadeloos, maar op hetzelfde moment ontfermt Hij zich over ze met een enorme barmhartigheid.” Elly: “We waren er al langere tijd mee bezig. Vrienden met wie we in een commune hadden geleefd, waren radicaal bekeerd. We vonden dat aanvankelijk maar niks, maar hun manier van omgaan met elkaar overtuigde ons.” Rikkert: “De onderlinge relaties waren erg opgeschoond.”

Uiteindelijk werden jullie in de ogen van anderen ook zo radicaal. Moest dat?
Rikkert: “Zeker. Tegen de achtergrond van de jaren ’70 kon het niet anders. Als je die buiging voor God maakt, raak je zo gigantisch bevrijd van je verleden en van wie je dacht te zijn. We moesten het wel van de daken schreeuwen. Het was een vorm van verliefdheid die erbij hoorde en die ik later vaker zag bij jonge christenen. De wijsheid om dingen op het juiste moment te zeggen, komt na verloop van tijd echt wel. De Bijbel heeft het over je eerste liefde. Als je lauw begint, eindig je koud. Dan liever heet beginnen en warm blijven.”

Lees ook: Trinity-frontman Elbert Smelt: 'Op reis met God leer je nieuwe dingen'

Lees ook: Trinity-frontman Elbert Smelt: 'Op reis met God leer je nieuwe dingen'

We zijn al een tijdje aan het praten, maar ik wilde eigenlijk beginnen met de vraag hoe het met jullie gaat.
Rikkert: “Goed. Ik moet dingen alleen wat langzamer doen, merk ik.” Elly: “Voor de zomer hebben we drie optredens gehad met ‘Mooi geweest’, maar na de zomer gaat het echt los. Dan volgen er van september tot november nog 22 door het hele land. Daarna is het écht mooi geweest. Het sjouwen van onze attributen, een avondvullend programma: het wordt gewoon te zwaar. En als je voor die dingen die we zelf doen mensen inhuurt, is het voor het publiek helemaal niet meer te betalen. We houden er nu al niet veel aan over.” Rikkert schuift een beetje onderuit op zijn stoel: “De loodgieter komt er niet voor.”

Is het emotioneel, zo’n afscheidstour?
Elly: “Tegen het eind van het programma merk ik dat het publiek emotioneel wordt, en daar reageer ik op.”

Jullie zijn geen duo, benadrukken jullie altijd. Leg me nog een keer uit waarom ‘Elly en Rikkert’ geen duo zijn.
Rikkert: “Bij een duo zie ik dit plaatje voor me: het vrouwtje kan mooi zingen, het mannetje speelt gitaar en bromt een beetje mee. Samen maken ze eigen liedjes en soms zingen ze covers. Wij hebben allebei een eigen inbreng in het geheel. Elly heeft haar manier van werken, ik de mijne. We vullen elkaar aan, maar we doen het vooral afzonderlijk.” Elly: “We zijn gewoon twee mensen: Elly en Rikkert.”

Jullie kennen God al heel wat jaren. Is de relatie met Hem veranderd?
Elly: “Hij kent ons langer. Je wordt steeds kleiner. Hij is zo groot.” Rikkert: “Mijn antwoord is: ja en nee. Ja, omdat je je ontwikkelt gedurende de jaren. Nee, omdat het fundamentele beeld van schepping, verlossing, en Gods aanwezigheid niet is veranderd. De uitwerking van bepaalde dingen wel. In het begin kon ik bij alles een Bijbeltekst noemen en dan meende ik het antwoord te hebben. Nu weet ik minder goed hoe het zit. We hebben vaak genoeg meegemaakt dat mensen door gebed werden genezen, maar ook dat het niet gebeurde. Waarom? Ik weet het niet.”

Gods aanwezigheid is niet veranderd

Voelen jullie je kerkelijk ergens thuis?
Rikkert: “We hebben ons niet willen binden aan een bepaalde denominatie, maar we maakten op de plekken waar we woonden wel deel uit van kerkelijke gemeenschappen. Op dit moment heb ik niet een bepaalde kerk of gemeente waar ik vaak kom. Elly gaat regelmatig naar de rooms-katholieke kerk in Wilhelminaoord.” Elly: “Dat had ik echt nooit gedacht. Eerst kwam ik daar om asielzoekers te brengen. Ik besloot de vieringen zelf ook gewoon mee te maken. In het begin vond ik het allemaal vormendienst, maar gaandeweg kreeg ik waardering voor het koor. En er kwam een nieuwe, donkere pater die er een frisse wind deed waaien. Ik ga ook wel naar een evangelische gemeente hier in de buurt.”

Hebben jullie het geloof aan jullie kinderen kun- nen doorgeven?
Elly: “Ze geloven allemaal nog wel, maar op hun manier.” Rikkert: “Het is een nieuwe generatie, je moet ze daarin vrijlaten. De tienertijd vond ik lastig. Als ze gaan schurken en schokken, om dan goed in te schatten wanneer je hun de vrijheid kunt geven waar ze zo’n behoefte aan hebben Elly: “We praten wel over het geloof met de kinderen, van tijd tot tijd. En ze komen altijd naar een nieuwe show.” Rikkert: “Verder hebben we hen altijd bewust buiten de spotlights gehouden. Laten we er nu ook niet verder over uitweiden. Ze zijn meer dan ‘kind van’.

Denken jullie veel na over de dood?
Rikkert: “We hebben er al heel wat grappen over gemaakt, maar het is ook een goed punt van gesprek. Voor praktische zaken, zoals de muziek voor onze begrafenis en ‘geen kijkdagen’, hebben we een map gemaakt. De kinderen weten waar die ligt. Met die map kunnen ze het helemaal afhandelen.”
Elly: “De laatste tijd denken we eraan om ons op een natuurbegraafplaats te laten begraven. Bang zijn we niet. Het is alleen maar een overgaan.” Rikkert: “Maar ik sta er wel dubbel in, want ik heb geen idee wat het is om een dierbare te moeten missen. Soms zie ik dat bij anderen, dat ze helemaal stuk zijn. ‘Dat zal bij mij toch wel meevallen?’ denk ik dan. Maar je weet het niet.”