Een verhelderend kijkje in het puberbrein

1.   Tomeloze (vr)eetlust

Heb je net een bus gevuld met snoepjes, of een zak chips in de voorraadkast gelegd? Dikke kans dat alles ‘opeens’ spoorloos verdwenen is als er een puber in huis is. Nee, ze hebben geen legioen lintwormen. Hun eetlust XXL wordt (onder meer) veroorzaakt door een groeispurt, in combinatie met hormonale veranderingen. Het tienerbrein zendt signalen naar dat rap veranderende lichaam: ‘Geef me energie en voedingsstoffen!’

2.   Eindeloos maffen

Menig ouder drijft het tot wanhoop. Waarom blijven pubers zo eindeloos lang in hun mand liggen? En waarom slapen ze soms zelfs dwars door een (eveneens) jankende wekker heen? Het eerlijke antwoord: hun puberlijf heeft domweg meer slaap nodig dan wie al op de oevers van de volwassenheid is aangespoeld. Gemiddeld negen uur.

3.   Veel te laat naar bed

Maar als ze dan zo veel slaap nodig hebben, waarom slepen ze zich dan – na een laatste blik op hun smartphone – liefst gruwelijk laat naar bed? Het sleutelwoord is melatonine. Dit stofje, waarvan je beter in slaap valt, wordt in puberhersens pas later op de avond aangemaakt én blijft langer doorwerken. Zo’n notoire langslaper is gewoon moe van de melatonine.

4.   Lichtpuntje: altijd in voor een beloning

Wil je pubers ergens toe stimuleren? Een beloning of positieve woorden kunnen een handje helpen. MRI-scans tonen aan dat het striatum, oftewel het ‘beloningsgebied’ in de hersenen, daar in hun levensfase extreem gevoelig voor.

5.   Lekker origineel (ahum)

Tieners zijn het liefst samen met hun leeftijdgenoten. In het echt of via hun digitale fopspeen (alias de telefoon). Het puberbrein zorgt ervoor dat ze zich voortdurend aan elkaar spiegelen, in hun zoektocht naar een eigen identiteit en naar acceptatie.. Vandaar dat vrijwel alle tieners op elkaar lijken als het gaat om kledingkeuze, gedrag en taal (denk daar maar aan als je tenenkrommende uitingen als ‘awkward’, ‘boeie!’ en ‘skeer’ hoort’).

6.   Ach, die emoties

Bij veel tieners is de balans tussen denken en voelen, op z’n zachtst gezegd, ietwat onvoorspelbaar. Het rationele deel van het brein, de prefrontale cortex, ontwikkelt zich namelijk later dan het emotionele deel. De rem op allerlei emoties is nog in ontwikkeling. Logisch dus dat pubers nog niet altijd in staat zijn te overzien wat de gevolgen zijn van hun keuzes, en hun emoties aan een op hol geslagen flipperkastbal doen denken.

7.   Kind of volwassene?

Soms kun je als ouders het gevoel hebben dat je puber al behoorlijk volwassen is. Het volgende moment, bijvoorbeeld na een ondoordachte of zelfs riskante keuze, denk je: ach, het is ook nog maar een kind. Lichamelijk zien ze er soms al behoorlijk volwassen uit, terwijl ze emotioneel nog kind zijn. Volgens deskundigen vormen die ongelijktijdige veranderingen de crux van het puberbrein.

8.   Rebels

Veel pubers zijn niet alleen impulsief en emotioneel, maar ook rebels. Frustrerend? Zeker. Maar vergeet niet dat rebelleren nuttig kan zijn. Die rebelsheid, in combinatie met hun impulsiviteit, zorgt ervoor dat er allerlei nieuwe verbindingen in hun hersens ontstaan, die in de fase van de volwassenheid superhandig zijn. 

De moraal?

Heb geduld met tieners. Op weg naar de volwassenheid moeten ze nu eenmaal door die wilde wasstraat van de puberteit. En als ouderlijke frustratie op de loer ligt, klamp je vast aan dat afgesleten, maar ware cliché: “Ach, het is een fase.”