Een nieuwe kijk op de brede en de smalle weg

Hij hing bij mijn grootouders op de overloop. Boven, als ik het me goed herinner. Ik kon er lang naar staren, gefascineerd door de details. De poster over de brede en de smalle weg voelde voor mij als een rekwisiet uit een andere tijd. Een tijd waarin heren hoeden droegen. 

Die met een hoge hoed gingen doorgaans de brede weg op, die met een bolhoed de smalle. Een tijd waarin kermis, theater en lenen bij de bank op de weg naar de hel leidden. Tot mijn verdriet was er alleen op de brede weg muziek. Er was oorlog. Er werd gevochten en er werd een dier mishandeld. Maar er werd ook geproost en gedanst. En blijkbaar leidde de zondagstrein naar de hel, want die reed prominent op de plaat richting de eindbestemming van de brede weg: een gigantisch, bloedrood vuur waarboven het dreigend bliksemde.

Zondagsheiliging

De poster paste goed bij het wereldbeeld dat ik tegenkwam in mijn jeugd. Veel zaken waren werelds. Niet-christelijke muziek, de kermis, de bioscoop: daar bleef je bij weg. De smalle weg rook naar de boenwas van kerkbanken. Het was de weg van zondagsheiliging en de eigen zuil. Later begon dat te wringen. Klopte dat wereldbeeld van die poster wel? Bedoelde Jezus zoiets, toen Hij zei: ‘Ga in door de enge poort, want nauw is de weg die naar het leven leidt?’ Betekende dat hetzelfde als afstand doen van alles wat de wereld doet en licht gebogen de zware, eenzame weg gaan van een pelgrim?

God zoekt naar een zuiver hart

Echt leven

De tekst waar deze plaat aan refereert, komt uit het einde van de Bergrede in Matteüs 7: ‘Ga door de nauwe poort naar binnen. Want de brede weg, die velen volgen, en de ruime poort, waar velen door naar binnen gaan, leiden naar de ondergang. Nauw is de poort naar het leven, en smal de weg ernaartoe, en slechts weinigen weten die te vinden.’

Jezus heeft eerder in die toespraak laten zien wat echt leven is. Dat geluk te vinden is als je buiten jezelf kijkt, naar boven en naar anderen. Dat uiterlijke schijn niets betekent; dat God niet zoekt naar een goede moraal, maar naar een zuiver hart. Dat het zinloos is de schijn op te houden, omdat je een Vader hebt die je ziet en van je houdt. Een Vader die zo goed zorgt, dat je zorgen maken geen zin heeft. Een Vader die luistert.

En dan sluit Hij af met een keuze. Wil je dit leven? Ga dan in door de nauwe poort, want nauw is de poort naar het leven, en smal de weg. Dat werkt Hij daarna verder uit: pas op voor valse profeten die je daarvan proberen af te brengen! Let liever op de vruchten dan op woorden en wonderen. En, tot slot: het draait niet om het luisteren, maar om het luisteren én het doen. In deze context lijkt het duidelijk wat Jezus met de nauwe poort en de smalle weg bedoelt: het leven zoals Hij het schetst in de Bergrede. Echt leven.

Sleutel

Wat is het geheim van het doorgaan door die enge poort? Waar vind je die smalle weg? Ik denk dat de sleutel ligt in wat Jezus over zichzelf zegt in het Johannes-evangelie: Ik ben de deur. Ik ben de weg. De Bergrede is niet meer dan een mooie, onhaalbare moraal als je Jezus eruit haalt. Hij is het hart ervan. Dus Hij zegt: wil je de smalle weg lopen? Volg Mij. Wil je door de nauwe poort? Volg Mij. Het gaat Mij niet om morele zuiverheid. Het gaat om leven met Mij.

Soms is het spiegelbeeld van Jezus confronterend

Daarmee is de smalle weg niet langer een opmars naar een eeuwige beloning of de brede weg naar een eeuwige straf. Het volgen van de smalle weg is dagelijks in de spiegel kijken: leef ik het Leven? Begin ik op Jezus te lijken? Het gaan door de nauwe poort is iedere dag de keuze maken: kies ik voor de gangbare optie, of voor wat ik geloof dat goed is? Wat drijft mij? En al lopend groeien we langzaam naar ons doel: op Hem lijken. Want dat is pas echt leven.

Liefdevol

De smalle weg is als een spiegel, waarin je telkens geconfronteerd wordt met het spiegelbeeld dat je wilt worden: Jezus. Soms is dat een prachtig beeld. Als je in de liefdevolle ogen van Jezus kijkt, bijvoorbeeld. Hij ziet je, en door je aan Hem te spiegelen, ga je anders kijken naar de mensen om je heen. Dan ontdek je Zijn afdruk in anderen en verschrompelt de neiging om te veroordelen. Want als Hij zó liefdevol naar jou kijkt, kun je moeilijk anders dan liefdevol om je heen kijken.

Soms is het spiegelbeeld van Jezus confronterend. Dan zie je Zijn doornenkroon, en zegt Hij: ‘Mijn leed gaf jou leven. Nu geef Ik je de uitdaging om je kruis op te nemen en Mij te volgen.’ Dan ontdek je dat het volgen van Jezus je wat kan kosten. Dat vergeven pijn doet. Dat nederig zijn oncomfortabel is. Dat zorg voor de schepping je luxe kost. Dat Jezus je roept om anderen te dienen, zoals Hij jou diende. Dat je bij een minderheid hoort als volgeling van Jezus. Dan is de verleiding groot om de spiegel aan de kant te leggen en de brede weg te lopen.

Omhelzen

En soms biedt Jezus’ spiegelbeeld je een onverwacht uitzicht. Dan zie je Zijn doorboorde handen, en daagt Hij je uit jouw handen uit te strekken naar een ander. Om te zegenen wie jou vervloeken. Om een taak op te pakken die anderen laten liggen. Om mensen te omhelzen die uitgekotst worden. Om mensen op te rapen die achtergelaten zijn in de ratrace van de maatschappij.

Soms kijk je naar Zijn mond, en daagt Hij je uit om te spreken zoals Hij. Om liefdevol de waarheid te spreken als de leugen regeert. Of om te zwijgen, als je op het punt stond woorden te spreken die alleen jezelf in het middelpunt plaatsen. Om te lachen naar mensen die vooral strakke gezichten kennen, te huilen met mensen die rouwen.

De smalle weg heeft nog een mooie bocht

Nieuwe afslag

En telkens als je denkt dat je de smalle weg nu wel onder de knie hebt, dat het wel helder is wat breed en wat smal is, ontdek je een nieuw element in het spiegelbeeld van Jezus. Dan kijk je vanuit een andere hoek, en zie je ineens dat Hij je nog verder wil laten groeien. Dat Hij je nóg meer wil laten leven, echt leven. Dat de smalle weg nog een mooie bocht heeft, een nieuwe afslag die je niet hebt ontdekt. Iedere dag is daar de keuze: kies ik voor het lopen van de weg die Jezus met mij voorheeft of ga ik de brede weg? Kies ik echt leven, of een comfortabel schijnleven?

Wandelgenoten

Gelukkig is één ding zeker: de smalle weg loop je nooit alleen. Er zijn anderen die ook door de nauwe poort zijn gegaan. Medepelgrims, die er met jou voor kiezen om in de spiegel te kijken en te groeien naar Zijn beeld. Wandelgenoten, met wie je onderweg aan tafel zit om brood te breken en wijn te drinken. Die je een spiegel kunnen voorhouden of je een arm kunnen bieden.

Er zijn momenten zat dat je misstapt. Dat je geen zin hebt om naar het spiegelbeeld van Jezus te kijken, maar veel liever de spiegel weglegt om de makkelijke, brede weg te kiezen. Om mee te drijven met de massa.

Maar als je dan weer eens in de spiegel kijkt, zie je een spiegelbeeld met geopende armen, twee stralende ogen onder een doornenkrans en hoor je een stem die zegt: ‘Ontspan je. Ik heb de weg al helemaal voor je uitgelopen.’

Download de nieuwe poster

Beeld: Jedi Noordegraaf