Een eigen huis: voor velen een onbereikbaar ideaal
30 mei 2022 · 07:30
Update: 31 januari 2023 · 12:57
Annemarie onderzoekt wat leven van genoeg betekent. Nadat ze haar kledingkast, portemonnee en koelkast indook, is haar huis deze keer aan de beurt. Een koopwoning is steeds meer iets voor de happy few, wat zorgt voor ongelijkheid tussen mensen. En wie wel een eigen huis heeft is niet gauw tevreden…
Een poosje terug stond het huis van onze buren te koop. Van één van onze dorpsgenoten kreeg ik toen een appje: ‘En? Al een bod gedaan? Kun je de muren tussen jullie doorbreken en heb je een lekker ruim huis.’ Het was misschien quasi-grappig bedoeld, maar het had ook een serieuze ondertoon. Huh? Dacht ik. Hoe kan ze nou denken dat wij dat überhaupt zouden kunnen betalen? Maar dat is de context van het dorp waar ik woon, en wat je wellicht herkent. Veel mensen denken in ‘volgende stappen die je zet’. Een lijn omhoog. Het moet steeds een beetje groter, steeds een beetje meer. Dat we nu helemaal prima tevreden zijn met ons huis en helemaal geen ‘vervolgstap’ willen (of kunnen) zetten, is bijna tegendraads.
Happy few
Tegelijkertijd zijn wij natuurlijk enorme mazzelaars. Wij konden zo’n 15 jaar terug een leuke, weliswaar oude, woning kopen. Heel veel mensen die pakweg 15 tot 20 jaar jonger zijn dan ik kunnen dat überhaupt niet. De woningmarkt is iets geworden voor de happy few die zonder probleem met grote bedragen kunnen overbieden. Starterswoningen zijn er bijna niet. Of daar worden al zulke bedragen voor gevraagd dat je het met goed fatsoen geen starterswoning kunt noemen (tenzij je een suikeroom hebt, of een pa en ma die met een gevulde portemonnee garant staan). Zo wordt een basisrecht -want dat is onderdak toch?- een privilege voor een klein clubje.
Behalve dat dit natuurlijk erg oneerlijk is, is deze groeiende ongelijkheid ook een voedingsbodem voor wantrouwen in de politiek. En gemor richting nieuwkomers. Want dan krijg je het mechanisme van: ‘Wij krijgen geen woning, en zij krijgen het wel.’ Van zo’n redenatie kun je van alles van vinden -vind ik ook namelijk- maar het laat zien dat zoiets als woningnood niet alleen gaat over wonen en onderdak. Een diepgevoelde ervaring van ongelijkheid kan namelijk heel grote maatschappelijke gevolgen hebben.
Onderbuikgevoelens
Dat besefte ik pas goed na een gesprek met iemand uit mijn kennissenkring. Zijn vrouw kan door omstandigheden niet werken, waardoor hij kostwinner is. Hoewel hij best een aardig salaris heeft, kunnen ze onmogelijk op zijn salaris een woning kopen. Voor sociale huur is het inkomen te hoog, dus moeten ze noodgedwongen in de duurdere huursector huren. En hoewel de man mooie carrièrestappen maakt, stijgt de huurprijs ook jaarlijks, waardoor het extra inkomen direct weer wegvloeit naar de woningcorporatie. Dit stel heeft twee kinderen van inmiddels volwassen leeftijd die nog steeds thuiswonen, omdat zij onmogelijk met hun inkomen een eigen woning kunnen kopen. En hoe graag dit stel het ook zou willen, ze hebben niet de middelen om hun kinderen financieel bij te staan.
En zo zijn er al twee generaties die graag zouden kopen, maar noodgedwongen (duur) moeten huren. Het is precies deze ongelijkheid die een van de kinderen steeds een beetje meer richting populistische politieke partijen drijft. Partijen die de onderbuikgevoelens van mensen zoals hij, maar al te goed verwoorden (en exploiteren). Is er een oplossing? Of is het (lijdzaam) wachten tot de huizenbubbel knapt en de prijzen weer tot normalere proporties zakken?
Lekker cashen
Het is heel interessant om te observeren wat er in onze samenleving gebeurt. Of dichterbij. In onze straat bijvoorbeeld. In korte tijd zetten heel wat mensen hun huis te koop. Vervolgens gingen zij - op advies van de makelaar - lekker achteroverleunen tot er flink overboden werd. De hoogste bieder kreeg het huis. Eerlijk toch? Lekker cashen. Of is er ook nog zoiets als je maatschappelijke verantwoordelijkheid? Zodat mensen met een minder dikke portemonnee ook de kans krijgen om aan een woning te komen? Het is gemakkelijk om de moraalridder uit te hangen. Ik weet niet wat ik zou doen als ik ooit verhuis; kan ik de verleiding weerstaan om alleen maar voor eigen gewin te gaan?
Instagram-waardige huizen
En dan de -door corona nog extra versterkte- drang van ons om onze huizen steeds maar te verbouwen. Een nieuwe keuken of badkamer, een aanbouw, een huisje in de tuin…. Als ik alleen maar luister naar alle geluiden in mijn omgeving (ook heel letterlijk met al dat gehamer en getimmer) is bijna iedereen wel bezig met een verbouwing. Er is altijd wel iets dat mooier kan, zeker als je door woontijdschriften bladert.
Ook ik omring me graag met mooie dingen. Daarom was het een enorme eye-opener toen ik ontdekte hoeveel negatieve milieu-impact ‘spullen kopen’ heeft. Het gemak waarmee wij vaak nog goede artikelen bij de stort of kringloop brengen om ons huis weer een nieuwe look te geven, is eigenlijk ronduit bizar. Maar omdat ‘iedereen dat doet’ -en je vervolgens trots je Instagram-waardige huis deelt op sociale media- is het hoog tijd om dit laatste taboe te doorbreken.
Spullenliefde
Zo bezien deden die generaties voor ons -met die oerdegelijke kasten en banken die een heel leven meegingen- het zo gek nog niet. Wat zit er eigenlijk een berg onrust en ontevredenheid in ons (ik spreek mezelf nu ook streng toe) dat het maar voortdurend anders moet?
Natuurlijk weet ik ook dat er veel moois gebeurt. Kringlopen waren niet eerder zo populair. En we herontdekken gelukkig ook de waarde van goedgemaakte ambachtelijke spullen. Dan gaat het om spullen die je koestert, omdat ze een verhaal hebben en met liefde zijn gemaakt. Geen zielloze massaproducten die je zonder een greintje pijn bij het afval zet. Zo kan ‘spullenliefde’ ook goed uitpakken. Als je koestert wat je hebt. Zoals wij ons fijne, sfeervolle huisje koesteren, ondanks de nodige gebreken. Als je tevreden bent met wat je hebt, heb je namelijk helemaal geen reden om op Funda te zoeken naar iets anders…