Dominee Anne-Meta: ‘Ik hoop dat mensen zich herkennen in de verhalen’

Op zondag 5 mei ging seizoen 2 van Bijbelen met sterren van start met in de hoofdrol Lenny Kuhr, Berget Lewis en Teun Föhn, onder leiding van dominee Anne-Meta. “In de voorgesprekken met de bekende Nederlanders kwamen thema’s naar voren die ook in verhalen uit de Bijbel te vinden zijn”, legt Anne-Meta uit. “Dat verhaal legden we dan aan hen voor. Persoonlijk vind ik dat deze verhalen niet vergeten mogen worden, omdat ze wijsheid bevatten die bruikbaar is voor het leven. Ook ontdekte ik dat het erom gaat dat mensen zichzelf in het Bijbelverhaal herkennen en zeggen: ‘Dit verhaal gaat over mij!’”

Stel dat jijzelf te gast zou zijn, welke tekst past dan bij jou?

“Ik denk iets van de apostel Paulus die op allerlei avontuurlijke reizen gaat om het verhaal dat hem inspireert – het verhaal van Jezus – verder te vertellen. Hij kan eigenlijk zijn mond er niet over houden, omdat hij vindt dat het breder bekend moet worden. Ik ben niet zozeer een reiziger – want dat is in ons klimaat bijna niet meer te verantwoorden – maar ik ben wel iemand die heel graag een verhaal dat mij inspireert, wil doorgeven. Ik ben om die reden letterlijk naar Ameland gereisd, een eiland. Paulus reisde ook naar allerlei eilanden. Ik herken mezelf dus wel in zijn avonturiersdrang. Bij Paulus was de cultuur op elk eiland verschillend en dat is hier ook zo op Ameland. Het verschilt soms zelfs van dorp tot dorp hoe mensen met elkaar omgaan. Dus ik ben voortdurend bezig met de vraag: hoe komt de waarde van dit verhaal op deze plek het beste tot zijn recht? Hoe herkennen mensen zich erin? Ik ben een soort voertuig waarmee een verhaal weer verder kan reizen, want ik vind dat het verhaal verteld moet worden en ook dat het begrijpelijk moet zijn.”

Hoe is het om dominee te zijn op een eiland?

“Ik woon en werk op het eiland, dus dat is allemaal met elkaar verbonden. Mijn taak voor de gemeenschap is het ondersteunen van de mensen die hier wonen of die hier voor langdurige tijd vakantie vieren, bij de hobbels op de weg en bij het geluk wat er te delen is. Dus als ik hier rondfietst op het eiland lopen privé en werk voortdurend door elkaar. Als ik heel onaardig zou zijn op het schoolplein dan heeft dat invloed op hoe mensen naar mij kijken als dominee. Dat is met elkaar verweven. Je moet betrouwbaar zijn in wat je doet en dat geldt voor iedereen die hier woont. Mensen weten wat ze aan elkaar hebben.

Ik heb geleerd om mezelf te zijn als dominee. Ik voel het gewicht van het moment voordat ik de kansel opga, maar aan de andere kant is degene die op die preekstoel klimt dezelfde als degene die na de dienst koffie staat te drinken. Ik onderscheid mezelf niet omdat ik dominee ben, want daarnaast ben ik ook gewoon een mens die probeert om eerlijk te leven. Ik haal daarvoor inspiratie uit de verhalen van Jezus of hoe God omgaat met zijn volk. Het gaat over wat er werkelijk toe doet en over elkaar een tweede kans gunnen. En dat is natuurlijk de perfecte wereld en dat lukt mij ook niet altijd. Maar wat ik preek op zondag moet ik in het echte leven wel laten zien. Ik heb hele leuke Joodse buren en mijn buurvrouw verwoordt het zo: haar opdracht is om steeds de beste versie van zichzelf te zijn. Dat vind ik zo mooi. Dat is ook mijn streven.”

Word je weleens vastgeklampt op straat omdat iemand even z’n verhaal kwijt wil?

“Dat gebeurt continu en dat leer je natuurlijk niet tijdens je opleiding, maar het moment dat je officieel dominee wordt van een gemeente, kun je in je eigen woonplaats niet meer vrij over straat. En dat is niet erg, tenminste, dat hangt af van hoe je predikant bent. Ik vind het heel fijn als mensen even iets vertellen over wat hen bezighoudt. Soms komt het niet uit als je in de supermarkt net met je handen vol staat met versproducten uit de vriezer, maar dat weten mensen ook. Persoonlijk vind ik het een heel groot compliment als mensen, terwijl ze weten dat ik op zo’n moment niet een uur lang naar hen kan luisteren, toch even hun hart durven uitstorten. Of dat ze zeggen: ‘Gisteren is die en die in het ziekenhuis opgenomen of weggebracht met de heli.’ Gewoon dat ze me dat toevertrouwen.”

Wat is je persoonlijke missie?

“Gaandeweg ontdek ik dat het niet alleen gaat om het vertellen van de verhalen, maar dat mensen zeggen: ‘Dit gaat over mij!’ Als iemand het verhaal hoort en gewoon weer naar huis gaat, dan heeft dat niet zoveel zin. Dat is in ieder geval niet mijn missie, alleen maar zenden. Mijn missie is dat het onderdeel wordt van je leven. Dat je ziet dat het verhaal inderdaad over jou gaat. Hoe sta je weer op na verlies? Hoe kan je delen als je heel blij bent? Daar gaan die verhalen over. Soms moet je even door de Bijbeltaal heen bijten of door het enthousiasme van de schrijver. Als een psalmist bijvoorbeeld schrijft: ‘God is mijn grote hulp. Hij verlaat mij nooit’, dan denkt een lezer misschien: dat zijn wel hele grote woorden. Maar als je daar doorheen prikt, dan is er toch een moment geweest dat je die euforie van de schrijver ook een keer hebt ervaren en dan is er weer een link.

Laatst was ik op een bruiloft van een collega en daar lazen ze het verhaal van Pasen, over de opstanding van Jezus. Dat had ik nog nooit meegemaakt bij een huwelijk, dus dat vond ik bijzonder. Op weg ernaartoe, zat ik op nos.nl te kijken en was ik gegrepen door de hardheid in de wereld en hoe we met elkaar omgaan. Tijdens de lezing van het paasverhaal ontroerde het idee van de opstandig me toen echt. Het vertrouwen dat er altijd een nieuw begin is, dat God ons nooit in de steek laat en dat Hij onverwacht naast je kan lopen, net zoals bij de Emmaüsgangers.”

Wat brengt het programma jou?

“Ik heb geleerd dat ik de dingen nog minder in wollige taal moet zeggen en verklaren. We lezen tijdens dit seizoen de verhalen van Hemelvaart en Pinksteren. Bij het laatste feest waren veel mensen op de been om in eerste instantie een Joods feest te vieren, het wekenfeest en de openbaring van de wet. Met Lenny Kuhr aan tafel, Lenny is Joods, realiseerde ik me dat wat we daar aan tafel met elkaar bespreken, in een traditie van duizenden jaren staat. Mensen die steeds aan elkaar de belangrijke dingen van het leven vertellen. Dus Lenny was voor mij een soort personificatie van die hele geschiedenis die daaraan voorafgaat. Dat we deel uitmaken van iets zoveel groters.”