Dit zijn de kenmerken van een tem­pe­ra­ment­vol kind (en zo zorg je voor verbinding)

Eva Bronsveld is spreker, trainer en schrijft over opvoeding en onderwijs. Ze is expert op het gebied van temperamentvolle kinderen en schreef daar de bestseller Temperamentvolle kinderen – Zo geef je het beste aan gevoelige, intense kinderen met een sterke wil over.

Kenmerken temperamentvol kind

Eva: ‘’In mijn boek omschrijf ik temperamentvolle kinderen die in vier eigenschappen opvallen*: ze zijn gevoeliger, intenser, opmerkzamer en dat allemaal in combinatie met een sterke wil. Elk kind heeft die eigenschappen in bepaalde mate, maar bij temperamentvolle kinderen zijn die eigenschappen meer aanwezig dan bij een ander kind. Ook verschillen temperamentvolle kinderen onderling van elkaar. De eigenschappen kunnen behoorlijk met elkaar botsen, waardoor je kind zelf soms niet eens weet wat hij nu wil of nodig heeft, laat staan dat dat voor jou altijd helder is.

Zelf heb ik vier temperamentvolle kinderen. Met de oudste begon het allemaal. We zagen hoe onze dochter eerder van slag was dan andere kinderen. Terwijl andere moeders koffiedronken met hun rustige baby, was die van mij helemaal overstuur. Toen is mijn zoektocht begonnen. Ik ben me in allerlei studies gaan verdiepen en leerde over kinderen die intenser reageren én een sterk eigen wil hebben. Zo ben ik een theorie gaan ontwikkelen over temperamentvolle kinderen.

Mijn oudste dochter was een huilbaby, maar mijn zoon was als baby makkelijk. Toch heeft ook hij een sterke wil en is hij heel opmerkzaam. Hoe ouder hij werd, hoe meer we erachter kwamen dat er bij hem echt ‘een kop op zit’. Zijn temperament ging niet over na de peuterpubertijd. Twee temperamentvolle kinderen, maar allebei op een andere manier.

Straffen werkt niet

Jarenlang was het gewoon om als ouder streng op te treden. Je kind corrigeren deed je door het te straffen en te belonen. Als je kind stout deed, moest hij op het strafstoeltje. De ‘nanny-aanpak’ (bekend van het televisieprogramma The Nanny). Er is veel onderzoek gedaan naar het stimuleren van gedrag door straffen en belonen. Het Pavlov-effect. Een kind doet dan misschien waarvoor hij beloond wordt, of doet niet meer waarvoor hij bestraft wordt, maar daarmee kunnen bepaalde emoties en behoeften onderdrukt worden. Bovendien zit elk kind anders in elkaar en ben je met die theorie voornamelijk bezig met een kortetermijnvisie. Je gaat niet aan de slag met wat een kind drijft of wat zijn behoefte is, wat hij nodig heeft. Met een langetermijnvisie kun je kinderen helpen zich te ontwikkelen tot evenwichtige volwassenen die hun emoties kunnen voelen zonder daardoor van slag te raken.

Bij temperamentvolle kinderen werkt de aanpak van het ‘straffen en belonen’ gewoon niet. Zij zijn daar niet gevoelig voor. Een moeder vertelde: ‘We hebben alles geprobeerd bij onze zoon. We hebben hem zelfs opgesloten want hij wilde niet op de trap blijven zitten. Toen zijn we voor de deur gaan zitten.’ De vraag is dan: wil je zover gaan? Wil je de wil van je kind breken?

Temperamentvolle kinderen zijn ook vaak heel gevoelig. Daardoor heeft gestraft worden een grote impact op hen. Zij hebben krachtig leiderschap nodig, maar tegelijkertijd hebben ze ook behoefte aan een liefdevolle en begripvolle aanpak. Het is een zoektocht om daar balans in te vinden.''

Hoe dan wel?
Er is niet één gouden tip hoe je dan wél je temperamentvolle kind op een positieve manier kunt begrenzen, maar het begint allemaal met de verbinding met je kind. Anders ben je nergens. Jouw kind luistert niet naar je omdat dat moet of omdat er anders consequenties zijn. Hij wil luisteren vanwege zijn band met jou. Omdat hij jou de allerliefste vindt. Temperamentvolle kinderen kunnen intens veel liefde geven.

Blijf nieuwsgierig naar wat er achter het gedrag van jouw kind schuilgaat. Jouw kind wil het heel graag goed doen. Vertrouw erop dat hij goede intenties heeft.’’

En als je zelf ook gevoelig en temperamentvol bent?
‘’Dat is een zoektocht met vallen en opstaan. Je zult ook met je eigen emoties aan de slag moeten gaan. Als wij last hebben van ons kind, zijn we geneigd om ons kind te willen veranderen. Als je kind boos is en veel kabaal maakt, wil je dat je kind rustig doet, want dan heb jij er geen last meer van. Maar er zit altijd wel een stukje ruimte tussen wat je kind doet en hoe dat bij jou binnenkomt. Denk aan gedachten als: ‘daar gaan we weer, moet het altijd zo hard?’ Die gedachten zorgen ervoor dat het gedrag van je kind heftiger binnenkomt. Als je vanuit empathie kunt kijken, ontstaat er meer ruimte. Denk bijvoorbeeld: ‘hoe kunnen we vanuit die sterke wil samen een weg vinden?’

Let op je ademhaling. Tune in bij jezelf. Drink wat slokjes water. En kijk dan vanuit die rust naar je kind en reageer daarna.’’

Wat doe je als je partner anders denkt over de opvoeding van je temperamentvolle kind?
‘’Soms zie je dat één ouder meer begrip heeft voor het temperamentvolle kind dan zijn of haar partner. Dat zijn vaak ouders die veel over dat onderwerp gaan lezen en geneigd zijn om de lat hoger te leggen voor hun partner. Ze zeggen dat hij het niet goed doet. Als jouw partner ook een sterke wil heeft en jij hem gaat vertellen hoe hij het moet doen, pakt dat vaak niet goed uit. Wees net zo liefdevol voor je partner als je bent voor je kind. Je partner is ook een mens met gevoelens en frustraties. Ook daar mag je oog voor hebben. Kies een rustig moment uit om over de opvoeding te praten, zonder te vertellen hoe het moet. Denk samen na over vragen als: ‘wat willen we meegeven aan ons kind? Waarom is dat belangrijk voor je? Hoe ben jij opgevoed?

Je staat niet tegenover elkaar. Je hebt elkaar keihard nodig, helemaal met temperamentvolle kinderen.

Uiteindelijk gaat het om het bieden van een liefdevolle basis. Dat je er bent voor je kind als ouders. Ik ben best relaxed, maar zelfs ik word soms moedeloos van Instagram en alle mooie plaatjes van andere moeders. De lat ligt zo hoog. Als je gevoelig bent voor de mooie verhalen van anderen op sociale media, ga dan op zoek naar accounts die jou wel inspireren én een goed gevoel geven. En volg geen tips van account waarvan je het gevoel krijgt dat je het allemaal niet voor elkaar krijgt. Wees selectief in welke informatie je tot je neemt. Zoek mensen op die eerlijk en kwetsbaar durven te praten over het ouderschap

Positieve eigenschappen temperamentvolle kinderen

Ga niet op zoek naar een snelle oplossing. Op sociale media worden weleens zogenaamde quick fixes getipt door opvoeddeskundigen. ‘Als je dit of dat doet met je kind, zal het beter gaan.’ Zo werkt het niet. Met mijn cursisten ben ik soms weken aan het puzzelen wat werkt voor hen en hun kind. Het heeft tijd nodig om je kind beter te leren kennen en bij jezelf patronen te herkennen. Stapje voor stapje. En wat ik heel belangrijk vind: ga op zoek naar de positieve eigenschappen van je temperamentvolle kind, haal die naar boven in plaats van telkens heel druk te zijn met het onderdrukken van zijn negatieve kanten. Ga zijn positieve kanten uitvergroten. Alles wat je aandacht geeft, groeit.’’

*Kenmerken van temperamentvolle kinderen met enkele voorbeelden uit Eva’s boek:

Intens
Een kind met een intens karakter ervaart alles – de term zegt het al – heel intens. Zo kunnen intense kinderen heel enthousiast zijn, ontzettend uitbundig reageren, gepassioneerd met een hobby bezig zijn of onbedaarlijk lachen, maar ook kunnen ze, door hun diepe beleving, heel diepzinnige vragen stellen.

Gevoelig
Naast die intense kant hebben temperamentvolle kinderen ook een bovengemiddeld gevoelige kant. Gevoelige kinderen hebben behoefte aan harmonie. Ze willen het anderen graag naar de zin maken. Ze hebben een groot hart en geven vaak veel uitingen van liefde, zoals lieve opmerkingen, stevige knuffels of briefjes met liefdesverklaringen.

Opmerkzaam
Een opmerkzaam kind ziet en hoort dingen die de meesten van ons helemaal niet opvallen. Ze hebben oog voor detail, zien kleine veranderingen in situaties die anderen helemaal niet in

de gaten hebben en ze kunnen soms heel scherpzinnig uit de hoek komen doordat ze een enorm oog hebben voor de wereld om zich heen.

Sterke eigen wil
Temperamentvolle kinderen weten wat ze willen. Ze zijn erg creatief in het bedenken van manieren om iets voor elkaar te krijgen en zullen blijven volhouden tot dat daadwerkelijk lukt.

Ze zijn doelgericht, vastberaden en heel goed in staat om dicht bij zichzelf te blijven. Ze vertrouwen op hun eigen mening en leren het best door dingen zelf te ervaren. Zelf doen, zelf kiezen, zelf ontdekken, zelf bepalen; het is allemaal erg belangrijk voor een temperamentvol kind.

Temperamentvolle kinderen, Eva Bronsveld, Kosmos Uitgevers, 256 blz., € 23,50