Dit moet je weten over Goede Vrijdag

Goede Vrijdag is de een-na-belangrijkste christelijke feestdag. Christenen herdenken dan dat Jezus werd gekruisigd.

Pardon, gekruisigd? Waarom heet Goede Vrijdag dan goed?

Christenen geloven dat de kruisiging van Jezus in zichzelf iets verschrikkelijks was, maar dat er tegelijk iets moois doorheen scheen.

Dat kun je een beetje vergelijken met bijvoorbeeld de moord op Martin Luther King. Dat was op zichzelf een tragedie, maar als je erop terugkijkt, blijkt dat daarna de emancipatie van de Afro-Amerikaanse bevolking versnelde, omdat veel blanke Amerikanen toen pas inzagen hoe ver racisme kan gaan.

Wat is er dan zo ‘goed’ aan Goede Vrijdag? Jezus’ eigen houding. Hoewel Hij zwaar wordt gemarteld – Hij wordt met een krammetjeszweep geslagen, ze slaan spijkers door Zijn handen en voeten – blijft Hij liefdevol. Hij vergeeft zelfs hardop Zijn beulen. In die duistere dag laat Hij toch licht schijnen. Daarom is Goede Vrijdag goed.

• Bekijk ook: Pasen uitgelegd in 1 minuut (video)

Hoe vieren we Goede Vrijdag?

Veel protestantse en evangelische christenen gaan naar een speciale kerkdienst op vrijdagavond. Deze is meestal ingetogen, sober en serieus van aard.

Katholieke christenen pakken het uitvoeriger aan. Vaak om drie uur ‘s middags (de officiële tijd van Jezus’ dood) loopt een groep gelovigen in een stoet langs de ‘staties’, de veertien afbeeldingen die in katholieke kerken hangen die als een stripverhaaltje Jezus’ kruisiging vertellen. Dit is de zogeheten ‘kruisweg’.

‘s Avonds is er in veel katholieke kerken een dienst met een aantal speciale elementen, zoals de ‘kruishulde’: een kruis wordt door de kerk gedragen en geëerd. De ‘godslamp’ wordt gedoofd en het altaar is helemaal kaal, omdat Jezus als het ware afwezig is. De kleding van de priester is rood, als verwijzing naar Jezus’ bloed.

• Lees ook: Arts beschrijft Jezus' lichamelijke lijden: ‘Hij stierf niet aan bloedverlies’

Waarom moest Jezus sterven? Wat is de betekenis van Jezus’ kruisiging?

Dat is misschien wel de belangrijkste vraag in de hele theologie. Christelijke denkers raken er nooit over uitgedacht wat Jezus’ dood betekent. Er zijn allerlei antwoorden te geven, die elkaar aanvullen:

• Jezus werd gekruisigd omdat Hij een bedreiging vormde voor de elite. De politieke situatie in die tijd was gespannen: Israël werd bezet door de Romeinen en de Joden hadden een slechte reputatie. Jezus verzamelde veel aanhang en de leiders vreesden dat het weer uit de hand zou lopen en zij hun positie zouden verliezen.
   
• Jezus werd gekruisigd omdat Hij erop aanstuurde. In de Bijbelverhalen zie je dat Jezus soms de leiders bewust provoceert. Hij kan zich dan prima terugtrekken, maar lijkt actief erop uit de situatie te laten escaleren. De verklaring die Hij daar zelf bij geeft, is dat in de oude profetieën de Messias Zijn leven opoffert en Hij is gaan beseffen dat Hij zelf die Messias is. Hoe verschrikkelijk Hij het ook vindt: daar moet het blijkbaar op uitlopen.
   
• Jezus werd gekruisigd omdat Hij zo het kwaad kon overwinnen. Dat is de diepste betekenis van Goede Vrijdag: je kunt het zien als een soort test, waarbij Jezus tot het uiterste onder druk werd gezet om God te vervloeken, maar liefdevol bleef. Alles werd geprobeerd om Hem te laten falen, maar Hij hield vast aan God. Zo bleek Hij sterker dan de kwade machten.

Zijn Goede Vrijdag en Pasen hetzelfde of iets anders?

Deze feestdagen worden inderdaad vaak door elkaar gehaald, maar ze betekenen iets heel anders. Goede Vrijdag valt – nogal logisch – op de vrijdag voor Pasen en dan herdenken christenen de kruisiging van Jezus. Pasen is de zondag er meteen na en dan vieren christenen dat Jezus opstond uit de dood.

• Lees ook: Stille zaterdag – de stilste dag ooit

Was Jezus’ dood uniek? Er zijn toch zoveel mensen gestorven, ook nobele mensen, eveneens aan een kruis?

Er zijn veel mensen die hun leven hebben gegeven. Toch is bij geen van hen daaruit uiteindelijk een religie ontstaan, laat staan de grootste wereldreligie. Dat komt omdat er drie signalen waren dat Jezus een speciale gezant van God was:

• Jezus werd van tevoren aangewezen als dé Messias. Al jaren voordat Hij ging optreden waren er profetieën die voorspelden dat Hij een unieke missie zou volbrengen.
   
• Jezus’ eigen leven had goddelijke trekken. Behalve dat Jezus charismatisch en geniaal moet zijn geweest, deed Hij ook wonderen en dreef Hij demonen uit (of, als je het neutraal wilt zeggen: Zijn omgeving was ervan overtuigd dat Hij dit deed).
   
• Jezus stond op uit de dood. Dat was een dikke streep onder alles wat Hij had gezegd. Een signaal van God dat dit de persoon was naar wie we moeten kijken.

Om deze drie redenen is Jezus’ kruisiging uniek. Je kunt het een beetje vergelijken met een grote voetbalwedstrijd. Als de spelers van twee kampioenlanden ergens op een veldje wat balletje trappen ‘telt’ dat niet. Maar als er van tevoren een wereldkampioenschap wordt aangekondigd, als de wedstrijd zelf tussen de beste spelers is, en als er achteraf een duidelijke uitslag is, dan weet je dat hier de wereldkampioen staat.

Zo zijn er ook bij Jezus’ dood van tevoren, tijdens en achteraf ‘pijlen’ die zeggen: kijk, hier is iets heel bijzonders aan de hand, nu staat alles op alles, dit is de ultieme test – en Hij slaagt.

• Wat weet jij over Pasen? | Doe de quiz!

  Ken jij alle ins en outs van het paasverhaal? Of denk je bij Pasen: 'Wat vieren we eigenlijk?'. Test in 8 vragen jouw kennis van Pasen en ontvang een gratis cadeautje naar keuze!

  Doe mee!