Het verhaal achter Palmzondag, Witte Donderdag en Goede Vrijdag

Vier evangeliën, vier verhalen

De Bijbelschrijvers Matteüs, Marcus, Lucas en Johannes vertellen hun verhaal over Jezus soms in een verschillende volgorde. Bovendien benoemen ze lang niet altijd de timing van een gebeurtenis. De chronologische volgorde is ondergeschikt aan hun belangrijkste doel: Jezus’ boodschap zo nauwkeurig mogelijk overbrengen.

Toch krijg je een aardig helder beeld van de gebeurtenissen in de laatste week voor Pasen als je de Bijbelboeken naast elkaar legt. Voor deze indeling was het evangelie van Marcus leidend.

Zondag: Palmpasen

In de week voor Pesach trekken veel Joden naar Jeruzalem. Zo ook Jezus en Zijn discipelen. Onderweg spreekt Jezus voor de derde keer over Zijn lijden, sterven en opstanding. Vlak bij Jericho geneest Hij de blinde bedelaar Bartimeüs (Matteüs noemt overigens twee blinden; waarschijnlijk was Bartimeüs de bekendste). Volgens Lucas bezoekt Hij hier ook nog Zacheüs, een steenrijke tollenaar.

Als ze bij Betfage (‘vijgenhuis’) aankomen, vraagt Jezus twee discipelen een ezelin en een veulen te halen voor Zijn intocht in Jeruzalem. Die ezel herinnert aan een oude profetie (Zacharia 9:9) en brengt de verwachtingen rondom Jezus tot een kookpunt. Een grote menigte komt Jezus tegemoet met palmtakken (vandaar de naam ‘Palmpasen’) en spreiden hun mantels voor Hem uit op de weg. Terwijl Jeruzalem nadert, huilt Jezus over het lot van de stad. Hij gaat naar de tempel en maakt schoon schip door alle handelaars weg te jagen. Daarna overnacht Hij in Betanië.

De tempelreiniging vindt bij Marcus een dag later plaats. Nog opvallender is dat Johannes – als enige – de tempelreiniging aan het begin van Jezus’ openbare optreden plaatst. Volgens sommige uitleggers gaat het om twee soortgelijke gebeurtenissen.

Maandag

De volgende dag gaat Jezus opnieuw naar Jeruzalem. Hij heeft honger en vervloekt een vijgenboom die wel bladeren, maar geen vijgen heeft. De boom verdort (ogenblikkelijk volgens Matteüs, de volgende ochtend volgens Marcus). Bij Marcus volgt hierna de tempelreiniging. Theologen zien een verband tussen de vervloeking van deze boom en de tempelreiniging: Jezus’ oordeel over wat er in de tempel gebeurt, wordt uitgebeeld in het oordeel over de boom.

De rest van de dag is Jezus in de tempel om te vertellen over het Koninkrijk van God. De spanning tussen Jezus en de hogepriesters en Farizeeën loopt de komende dagen steeds hoger op. Ze zouden zouden Jezus maar wat graag gevangennemen, maar ze zijn bang voor de reactie van het volk. Veel mensen zien in Jezus namelijk een profeet.

Dinsdag

Vandaag is Jezus opnieuw in de tempel, tot grote ergernis van de hogepriesters en schriftgeleerden. Ze stellen Hem strikvragen over belasting, het huwelijk na de opstanding uit de dood en over het belangrijkste gebod. Jezus reageert met gelijkenissen over een wijngaard en een bruiloftsfeest. De schriftgeleerden zijn woedend. Ze weten dat Jezus op hen doelt met Zijn verhalen.

Jezus ziet dat een weduwe twee muntjes in de offerkist gooit: “Deze arme weduwe heeft meer in de offerkist gedaan dan alle anderen. (…) Zij heeft van haar armoede alles gegeven wat ze had, haar hele levensonderhoud.”

Dan verlaat Jezus de tempel en Jeruzalem – waarschijnlijk voor de laatste keer voor Zijn arrestatie. Samen met Zijn leerlingen gaat Hij op de Olijfberg zitten. Daar vertelt Hij hun over het einde van de wereld en Zijn wederkomst.

• Lees ook: Komt Jezus wel echt terug?

Woensdag

De hogepriesters en schriftgeleerden komen bij elkaar in het paleis van hogepriester Kajafas. Daar beramen ze een plan om Jezus met een list gevangen te nemen en te doden.

Intussen woont Jezus een feestmaal bij in het huis van Simon in Betanië. Daar zalft Maria (de zus van Martha en Lazarus) Hem met dure nardusolie, ter waarde van een jaarloon in die tijd. Daarop gaat Judas Iskariot naar de hogepriesters. Tegen een ‘vergoeding’ van dertig zilverstukken – de prijs van een slaaf – zoekt hij een geschikt moment om Jezus uit te leveren.

Witte Donderdag

Op deze eerste dag van het Feest van het Ongedesemde Brood eten Jezus en Zijn twaalf leerlingen van het Pesachmaal. Tot verbazing van de discipelen wast Jezus zelf hun voeten – normaal de taak van een slaaf. Jezus voorspelt wat er die nacht gaat gebeuren, waarop Judas plotseling vertrekt. Na de maaltijd zingen ze lofliederen (Psalm 113-118) en vertrekken ze naar de Olijfberg, naar de hof van Getsemane.

Het is inmiddels nacht. Jezus vraagt Zijn vrienden te waken, maar ze vallen in slaap. Judas grijpt zijn kans en verraadt Jezus met de beruchte Judaskus. Jezus wordt gearresteerd en meegevoerd, eerst naar Annas en vervolgens naar de hogepriester Kajafas (de schoonzoon van Annas). Daar proberen de hogepriesters een valse getuigenverklaring tegen Jezus te laten afleggen, op grond waarvan ze Hem ter dood kunnen veroordelen.

Intussen staat Petrus zich bij het vuur te warmen op de binnenplaats van het paleis van Kajafas. Hij verloochent Jezus tot drie keer toe en dan kraait er een haan. Precies zoals Jezus eerder die nacht heeft voorspeld.

• Lees ook: Vier zelf een Pesachmaal (een viergangenmenu inclusief recepten)

Goede Vrijdag

In alle vroegte leveren de hogepriesters Jezus over aan Pilatus, de Romeinse prefect. Ze willen dat Jezus met zijn toestemming ter dood wordt gebracht. Als Pilatus hoort dat Jezus oorspronkelijk uit Galilea komt, stuurt hij Hem door naar Herodes, die op dat moment ook in Jeruzalem verblijft. Maar Herodes trekt Hem spottend een pronkgewaad aan en stuurt Hem terug.

Pilatus probeert Jezus vrij te krijgen, maar het volk kiest voor de vrijlating van de crimineel Barabbas. De Romeinse soldaten kleden Jezus uit in de binnenplaats van het gerechtsgebouw en geselen Hem. Ze doen Hem een scharlakenrode mantel om, zetten een kroon van doorntakken op Zijn hoofd en geven Hem een rietstok in Zijn rechterhand. Ze vallen spottend voor Hem op de knieën: “Gegroet, koning van de Joden.”

Het is tussen 8 en 9 uur in de ochtend als Jezus op Golgota wordt gekruisigd. Om 12 uur valt er een duisternis over het hele land, die drie uur duurt. Dan sterft Jezus met de uitroep “Het is volbracht”. Het voorhangsel in de tempel scheurt van boven tot onder in tweeën. De aarde beeft, rotsen splijten en graven gaan open.

Aan het begin van de avond raapt Josef van Arimatea al zijn moed bij elkaar en vraagt hij Pilatus om Jezus’ lichaam. Hij krijgt toestemming en samen met Nikodemus begraaft hij Jezus (gewikkeld in linnen doeken) in een rotsgraf in zijn eigen tuin.

• Lees ook: 'Dit is het ware gezicht van God'

Stille Zaterdag

Het is sabbat. Verbijsterd zullen de overgebleven elf discipelen (Judas heeft zich een dag eerder van het leven beroofd) bij elkaar gezeten hebben. Met de deuren op slot, doodsbang als ze zijn.

De hogepriesters en Farizeeën regelen intussen bewaking bij Jezus’ graf bij Pilatus: “Anders komen Zijn leerlingen Hem heimelijk weghalen en zullen ze tegen het volk zeggen: ‘Hij is opgestaan uit de dood,’ en die laatste leugen zal nog erger zijn dan de eerste.”

• Lees ook: Stille Zaterdag – de stilste dag ooit

Paaszondag

Vlak na zonsopgang gaan de vrouwen naar het graf om het lichaam van Jezus te verzorgen. Dan zien ze dat de steen is weggerold. Tot hun schrik zit er een in het wit geklede jongeman in het graf: “Hij is opgewekt uit de dood, Hij is niet hier.” Johannes vertelt dat Jezus het eerst verschijnt aan Maria uit Magdala. Ze ziet Hem eerst aan voor de tuinman.

Later die dag verschijnt Jezus aan twee volgelingen die op weg zijn naar Emmaüs. Ook zij herkennen Hem eerst niet. De twee gaan meteen terug naar Jeruzalem om het aan de andere volgelingen te vertellen. Terwijl ze nog aan het vertellen zijn, staat Jezus opeens in hun midden: “Ik wens jullie vrede. Zoals de Vader Mij heeft uitgezonden, zo zend Ik jullie uit.”

• Lees ook: Pasen uitgelegd in 1 minuut

Beeld: The Bible Series