'Mijn zoontje (8) zat de hele middag achter dat te­le­foon­scherm, zonder toezicht!'

Jong vriendje met smartphone

“Onze zoon van 8 jaar heeft een vriendje in zijn klas die al een smartphone heeft. Elke keer als ik hem bij dat vriendje ophaal blijkt dat ze de hele middag achter dat schermpje hebben gezeten samen. De moeder van dat vriendje vindt dat oké, maar ik maak me zorgen om wat ze zoal bekijken op die telefoon. Zo zei mijn zoontje laatst ‘ik ga ze allemaal seksen,’ tegen niemand in het bijzonder, maar ik vraag me af: hoe komt hij erbij om dit zo te zeggen? Als ik hem ernaar vraag, geeft hij geen duidelijk antwoord. Ik heb daarom liever dat dat vriendje bij ons komt spelen, maar mijn zoon wil ook graag daarheen. Ik zie dat niet meer zitten als blijkt dat ze de hele middag, zonder toezicht, met die telefoon bezig zijn.”

Berthold: "Tja. Dit is hét probleem van alle ouders van tegenwoordig. En terecht. Het is een hardnekkig, ingewikkeld en serieus probleem. En om maar meteen een schot voor de boeg te geven: er is niet één pasklaar antwoord.

Vroeger (ik heb het over zo’n tien – vijftien jaar geleden) was ik hier vrij nonchalant over. Mijn lijn van denken was ongeveer als volgt: sociale media en mobiele telefoons zijn lastig om onder de knie te krijgen. Ze zijn nieuw, verwarrend en verslavend. Dat geldt voor kinderen, maar dat geldt ook voor volwassenen. De beste manier om er mee te leren omgaan is niet om ze te vermijden, maar door er mee om te gaan. Simpel. Net zoals je leert fietsen door te fietsen. Dat gaat per definitie gepaard met vallen en opstaan en dat is niet erg. Als het af en toe misgaat, het zij zo.

Verbieden vond ik hoe dan ook zielig. Dat doe je toch niet met kinderen? Dat doen hele strenge en onredelijke ouders misschien, maar een beetje moderne ouder zal dat nooit doen. Die gelooft in redelijkheid en dialoog. Toch?!

Welnu.

Dat dacht ik tien jaar geleden.

Nu denk ik dat niet meer.

Integendeel.

Laten we even wat verontrustende resultaten van wetenschappelijk onderzoek naar sociale media gebruik bekijken: In Amerika is het aantal zelfmoorden onder meisjes van elf jaar en ouder drastisch gestegen sinds de introductie van de smartphone. Er is een duidelijke correlatie tussen het aantal uren dat jongeren doorbrengen op de social media en depressie en angststoornissen. Door de continue sociale vergelijkingen op de sociale media ontwikkelen jongeren vaker dan vroeger een negatief zelfbeeld en een gebrek aan zelfvertrouwen.

Jongeren kunnen slachtoffer worden van cyberpesten; een vorm van bullying die zich vaak onttrekt aan het oog van ouders en verzorgers. Er is overvloedig bewijs dat overmatig gebruik van smartphones en social media leidt tot problemen met aandacht en concentratie.

Er is een grote kans op verslavingsgedrag, waardoor zaken als spelen met leeftijdsgenoten, sporten en school onder druk komen te staan.Interpersoonlijke vaardigheden leer je niet op de sociale media, die leer je door contacten in de echte wereld. Die contacten nemen bewezen af. Er dreigt daardoor een generatie jongeren op te groeien die zichtbaar moeite heeft met sociale interacties. Intensief gebruik van de sociale media leidt tot een verstoord slaapritme. Doordat de kicks van de korte spanningsboog waar sociale media helemaal op gebouwd zijn (de platforms willen dat je zoveel mogelijk uren bij ze blijft hangen) het winnen van de kicks op lange termijn, leiden de sociale media tot uitstelgedrag.

Tenslotte. Voor de vraagsteller relevant: kinderen kunnen blootgesteld worden aan ongefilterde content, waar ze (totaal) niet aan toe zijn, laat staan mee om kunnen gaan.

Nog wat cijfers: volgens het CBS (2023) besteden jongeren van twaalf – achttien jaar en volwassenen per dag gemiddeld zo’n 2,5 uur op de sociale media; voor kinderen van negen – twaakf jaar is dat 1,5 tot 2 uur per dag. Het aantal uren dat kinderen en jongeren (maar ook volwassenen) doorbrengen op de sociale media is tijdens corona sterk gegroeid en na corona nauwelijks meer gedaald.

Terug naar de vraagsteller.
Wat betekent dit voor hoe je in deze situatie met je zoon om zou kunnen gaan?

Welnu.

Drie overwegingen.

Ten eerste: zorg dat je als ouders een positief rolmodel bent. Dus stel jezelf de vraag hoeveel uren jullie dagelijks doorbrengen op sociale media. En stel jezelf ook de vraag hoeveel uren jullie als gezin actief met elkaar doorbrengen met gezamenlijke activiteiten; dingen die jullie met de kinderen doen die leuk, fijn, spannend en leerzaam zijn.

Ten tweede: ga zo snel mogelijk een goed gesprek (toch de dialoog dus) aan met de ouders van het vriendje van je zoon. Deel je zorgen met hen en luister zorgvuldig naar hun afwegingen. In het beste geval komen jullie samen op één lijn over wat wel en wat niet kan.

En ten derde: praat er met je zoontje over. Ook hier geldt: eerst de dialoog. Vraag hem naar zijn bevindingen, wat hij ervan vindt, hoe hij het ervaart en met een beetje tact en geduld zijn er mogelijk met hem afspraken te maken die voor jullie beiden bevredigend zijn. En lukt dat niet, dan zou ik in dit geval sommige dingen verbieden en/of voor hem onmogelijk maken. Je primaire taak als ouder is immers te zorgen dat je kind veilig en gezond opgroeit. De sociale media zijn (zoals ik hiervoor uitvoerig heb betoogd) wat dat betreft een reële bedreiging. Dus als je er met een redelijk gesprek niet uitkomt, trek een grens; uiteraard met een weloverwogen toelichting waaróm je die grens trekt.

Als ik de Rijdende Rechter zou zijn, zou ik nu schrijven ‘dit is mijn uitspraak, en daar moet u het mee doen.’ Maar ik ben de Rijdende Rechter niet en voorlopig is deze complexe zaak met één simpele uitspraak ook niet afgehandeld."

'Dit is de kwestie' over smartphone en opvoeding

Overmatig gebruik van smartphones heeft negatieve invloed op de fysieke en mentale gezondheid van kinderen, zeggen wetenschappers. Is een smartphoneverbod tot de brugklas verstandig of is een smartphone onmisbaar in deze tijd? Het EO-programma Dit is de Kwestie maakte een uitzending over dit onderwerp hoe je hier als gezin mee om kan gaan. Dit is de kwestie is terug te kijken via NPO Start.