Deze vijf bijzondere dorpskerken moet je bezoeken!

De kleinste - Dinxperlo

De Rietstap in Dinxperlo meet slechts 29 vierkante meter en staat daarmee bekend als het kleinste kerkje van Nederland. Hij functioneerde overigens nooit als een plek voor religieuze samenkomst, maar diende jarenlang als stal voor varkens en geiten. Tot een naastgelegen bedrijf in 1984 graag wilde uitbreiden. De gemeente besloot daarom het gebouw steen voor steen af te breken en vijftig meter zuidelijker opnieuw op te bouwen. De ligging werd daardoor minder idyllisch, want het kerkje staat momenteel midden op een industrieterrein.

Op zondagmiddag is De Rietstap open voor publiek, als expositieruimte voor beginnende kunstenaars uit Dinxperlo. Er is slechts ruimte voor vijftien bezoekers tegelijkertijd.

Kerkje de Rietstap

www. Kerkjederietstap.nl

Met relikwie - Dokkum

Op het eerste oog lijkt de Sint-Bonifatiuskerk van Dokkum misschien op ieder ander godshuis. Maar wie naar binnen gaat, treft voorin een stuk schedel van de in Dokkum vermoorde heilige Bonifatius, een Engelse missionaris uit de achtste eeuw. Toen hij in Dokkum aankwam, ontvingen de Friezen hem niet bepaald met open armen. Bonifatius preekte namelijk tegen het polytheïsme, waar zij sterk in geloofden. Daarom sloegen ze Bonifatius zijn schedel in. Diezelfde schedel zou later door de gekerstende Friezen als relikwie worden beschouwd.

De dorpskerk zelf opende pas in 1871 haar deuren en is daarmee veel jonger dan de relikwie van Bonifatius. De architect was Pierre Cuypers, die ook het Rijksmuseum en Amsterdam Centraal Station ontwierp. Van 1 juni tot 15 september 2025 kun je er vrij naar binnen lopen, de rest van het jaar is het godshuis alleen op afspraak te bezoeken.

Bonifatiuskerk Dokkum

Bonefatiuskerk

Val uit de toren - Barneveld

In 1482 wordt de Oude Kerk van Barneveld het toneel van een bloedige strijd. Er is op dat moment een grote burgeroorlog gaande tussen de Hoeken en de Kabeljouwen, bekend als de Hoekse en Kabeljouwse twisten. Het doel van de Hoeken is grote delen van Utrecht en Gelderland veroveren. Om dit te voorkomen, komt de leider van de Kabeljouwen, Jan van Schaffelaar, in actie. Hij besluit met negentien soldaten de toren van Barneveld in te nemen. Daar worden ze binnen de kortste keren belegerd door een groep Hoeken die met kanonnen op de kerk schieten. Na onderhandelingen tussen de twee partijen wordt besloten dat Jan uit de toren moet worden gegooid. Jan ziet dit als de enige mogelijkheid om de levens van zijn soldaten te redden en waagt de sprong. Hij overleeft zijn val, maar wordt vermoord door de belegeraars.

Sinds die bewuste dag in 1482 is Jan de held van Barneveld. Daarom werd er naast de toren een standbeeld aan hem gewijd, dat tot op de dag van vandaag te bewonderen is. Het gebouw zelf is momenteel in gebruik als hervormde kerk.

Oude kerk Barneveld

Hervormdbarneveld.nl

Stokoud - Mesch

Het Zuid-Limburgse dorpje Mesch zal je dan misschien niet bekend in de oren klinken, maar deze plek herbergt de oudste dorpskerk van Nederland. Omdat de oorspronkelijke toren in 1875 instortte, is alleen het schip van de kerk nog bijzonder oud. Deze werd al gebouwd in de negende eeuw. De kerk is ontworpen ter ere van de heiligverklaarde Pancratius, die in het jaar 304 een martelaarsdood stierf.

Ondanks haar hoge leeftijd gaat deze Sint Pancratiuskerk nog lang niet met pensioen: de driehonderdvijftig inwoners van Mesch komen er nog meerdere keren per week samen voor katholieke vieringen en rondom feestdagen.

Pancratiuskerk, Mesch

Pancratius-Mesch.nl

Roomse replica - Oudenbosch

Wie zich in Italiaanse sferen wil wanen, kan het beste naar het Brabantse dorp Oudenbosch gaan. Hier staat namelijk een heuse replica van de Sint-Pieterskerk in Rome. Deze heet de Basiliek van de Heilige Agatha en Barbara en behoort, volgens experts, tot een van de mooiste kerken van Nederland. Het hoogtepunt van de basiliek is, letterlijk en figuurlijk, de beschilderde koepel, die bezoekers kunnen beklimmen. Daarnaast vind je er een aantal replica’s van schilderijen uit de Sixtijnse Kapel in Rome. Architect Pierre Cuypers, die de Bonifatiuskerk in Dokkum ontwierp, ontwierp ook deze basiliek.

Volgens experts is ze hard aan renovatie toe, maar dat doet voor nu niets af aan haar schoonheid. Wie de basiliek wil bezoeken, is er zeven dagen per week welkom. Ook geven enthousiaste vrijwilligers dagelijks rondleidingen.  

Basiliek van de Heilige Agatha en Barbara

https://www.basiliekoudenbosch.com/

Tekst: Willemijn Bakker