De tien geboden: oude regels of tijdloze waarheid?

Hier volgen de tien geboden, met daaronder het mogelijke bezwaar van de hedendaagse mens.

1. Vereer naast Mij geen andere goden.

Ja, maar dat doe ik de hele dag! Ik spring op de tribune voor voetballers of popsterren. Ik zwicht voor wat grote bedrijven, sterke leiders en influencers willen dat ik doe. Er zijn nu eenmaal machten die groter zijn dan wij. Ik ben niet opgewassen tegen de verleidingen van geld, seks en macht. De mens is nu eenmaal ongeneeslijk religieus, en meestal kniel ik niet voor de juiste God.

2. Maak geen godenbeelden. Kniel er niet voor neer en vereer ze niet.

Ja, maar wat moet ik met een God die niet zichtbaar en tastbaar is? Ik wil dat U een sterke man bent die in mijn voortuin waakt. Ik wil dat U een handzaam godje bent dat in mijn broekzak past—overal mee naartoe te sleuren en makkelijk op te bergen als ik U even niet kan gebruiken. Ik wil dat U kneedbaar bent, zodat ik U naar mijn hand kan zetten. Ik wil U aanpassen naar mijn wensen en behoeften. Ik wil uw scherpe randjes ervan afvijlen.

Ik wil alles, maar niet dat U kleiner bent dan het kleinste deeltje en groter dan de grootste macht. Niet dat U mij door de vingers glipt en dat U mij vasthoudt in plaats van andersom.

3. Misbruik de naam van de HEER, uw God, niet.

Ja, maar ik zing elke zondag voor U in de kerk! Ik bid elke ochtend voor mijn ontbijt en elke avond voor mijn diner. Ik heb nog bijna nooit echt gevloekt.

Dan houd ik me netjes aan het derde gebod, toch? Dan maakt het toch niet uit als ik soms uw naam te schande maak door als christen vals te handelen op mijn werk? Onder uw naam vuile handen te maken in de politiek? Met een vroom gezicht te verkondigen dat dit en dat uw wil is, terwijl ik eigenlijk diep in mijn hart wel weet dat het vooral mijn eigen wil is?

4. Houd de sabbat in ere als een heilige dag.

Ja, maar sinds de pandemie heb ik ontdekt dat ik overal en altijd op afstand kan werken. Op de wc open ik mijn werkmails. In bed overleg ik per WhatsApp met de baas. Als ik de hond uitlaat, bel ik intussen met een klant.

Wat ik op zondag bestel, heb ik maandag in huis. Onze economie is het heiligste wat we hebben. Dat ze groeien mag, dat ze groeien mag. Ook mijn eigen levensverhaal run ik als een bedrijf. Ik moet me ontwikkelen, ik moet meer ruimte innemen, ik moet presteren en produceren. Rusten is voor de doden. Of voor die rap uitdijende groep mensen met een burn-out.

5. Toon eerbied voor uw vader en uw moeder.

Ja, maar ik weet het beter dan zij. Ze zijn nota bene opgegroeid in de vorige eeuw. De traditie moet omver worden gegooid, want hoe nieuwer, hoe beter. Hoe jonger, hoe frisser.

Ik sta niet op de schouders van reuzen. Ik heb niemand nodig. Ik maak mijzelf en ik wil zo snel mogelijk vergeten dat er een tijd is geweest dat ik hulpeloos lag te wachten totdat mijn luier werd verschoond. Ik leef in het hier en nu en voel mij niet verbonden met de mensen van wie ik fundamenteel afhankelijk ben.

6. Pleeg geen moord.

Ja, maar dat is een makkelijke! Oké, soms gun ik iemand het licht in de ogen niet. Soms maak ik iemand het leven zuur. Maar dat zijn uitdrukkingen, hè.

En ik weet ook wel dat mijn belastinggeld soms naar wapens gaat. Ik vind het op grote schaal doden van dieren in de bio-industrie geen schending van het zesde gebod. Ik weet dat de goedkope spullen die ik soms op internet bestel, onder levensgevaarlijke omstandigheden worden geproduceerd, vaak door minderjarigen. Maar zo werkt het nou eenmaal.

7. Pleeg geen overspel.

Ja, maar hij was doodongelukkig bij zijn eigen vrouw. Eigenlijk heb ik hem gered.
Ja, maar soms moet je gewoon even uit de band springen. We hadden wat gedronken.
Ja, maar ik had nooit moeten trouwen.
Ja, maar we blijven wel bij elkaar voor de kinderen.
Ja, maar wist je dat porno de enige industrie is waarin vrouwen beter betaald worden dan mannen?
Ja, maar berichtjes op Instagram vallen niet onder overspel.
En alles is liefde. Toch?

8. Steel niet.

Ja, maar ik hoef ook helemaal niet te stelen. Ik leef in een van de rijkste landen op aarde. Als iedereen op de wereld zo zou leven als ik, hadden we drie wereldbollen nodig om dat te bolwerken.

Ik zie dat niet als diefstal. Als wij allemaal zo doorgaan, hebben onze kinderen een minder leefbaar klimaat. Maar dat is geen stelen. Voor mijn T-shirt van een euro worden mensen in Bangladesh uitgebuit. Dat noemen we vrijemarkteconomie. Volledig buiten het domein van de tien geboden.

Ik steel niet, ik neem wat mij toekomt. Zou een ander ook doen.

9. Leg over een ander geen vals getuigenis af.

Ja, maar ik heb zeven WhatsApp-groepen waarin ik graag roddel over deze en gene.

Op X pleeg ik dagelijks karaktermoord op politici, BN’ers of iemands tante. Dat zijn geen valse getuigenissen. Het is hooguit half waar. Net-geen-nepnieuws.

Wantrouwen zaaien is ver van mijn bed, ik ben juist altijd op zoek naar het échte verhaal.

10. Zet uw zinnen niet op dat wat een ander heeft.

Ja, maar wat moet ik dan? Op elk dood moment kijk ik op mijn smartphone en zie ik de nieuwe auto, de leuke vakantie, de mooie kinderen van mijn buren. Ik wil dat ook hebben en ik haat het.

Op elke lege plek in de publieke ruimte worden reclames vertoond. Ze willen me vertellen dat er iets aan mij ontbreekt. Dat ik méér moet zijn. Dat het nog niet genoeg is zo. Het is nooit genoeg. Wanneer vind ik ooit vrede?

Zo zie je maar: de tien geboden zullen nooit hun actualiteit verliezen, omdat ze ons aanspreken op onze allerdiepste neigingen. Altijd is de mens op zoek naar een bepaalde vorm van autonomie: je wilt zo vrij zijn als een vogel in de lucht, zo succesvol als een godenzoon.

In die zoektocht komen we net iets te vaak op het verkeerde spoor terecht. Soms buigen we God om naar onze eigen wil, en soms buigen we ons neer voor heel andere goden. Soms ontnemen we elkaar de ruimte, omdat we zelf alsmaar groter en groter willen worden—zonder dat het geluk ooit groeit. De Bijbelse wetten werden oorspronkelijk verwoord als: “Gij zult...” In die tien ge- en verboden zit, behalve een oproep, altijd ook een uitnodiging en een belofte.

Je moet er geen potje van maken, van het mens-zijn hier op aarde. Maar het mooie is: dat hóéft ook niet. Je mag leven als een geliefd kind van God. Echte vrijheid vind je in harmonieuze verbondenheid. Dat goede leven ligt voor je klaar en op je te wachten. Pak het aan, en gij zult nog eens wat meemaken.