'De sterren boven Bagdad': het verhaal dat schrijfster Gina Wilkinson zelf doorleefde

Gina Wilkinson groeide op in de rimboe van West-Australië en na veel gevaarlijke avonturen over de hele wereld, belandt ze in Bagdad tijdens het regime van Saddam Hoessein. Inmiddels woont ze samen met haar man, haar twee tienerzonen en een sphynx kat genaamd Obiwan in Melbourne (Australië).

Wilde je altijd al schrijver worden?

“Toen ik ongeveer zestien jaar was besloot ik dat ik journalist wilde worden, maar het idee om een boek te gaan schrijven kwam pas veel later. Ik had nooit gedacht dat ik genoeg te vertellen zou hebben om 300 pagina's te vullen! Maar na mijn ervaringen in Bagdad ontdekte ik dat ik wel degelijk een verhaal wilde vertellen, en dat ik dat verhaal nooit kwijt kon in een nieuwsartikel of een radioverslag.”

Kan je kort vertellen waar De sterren boven Bagdad over gaat?

“Het verhaal wordt verteld vanuit het oogpunt van drie verschillende vrouwen: Huda, Rania en Ally. Huda is een Irakese secretaresse die op de Australische ambassade werkt. Zij wordt gedwongen informant te worden voor Saddams geheime politie, anders wordt haar tienerzoon ingelijfd bij een wrede militaire groep. Ze moet bevriend raken met ambassadeursvrouw Ally, om zo informatie door te kunnen sluizen. Ally is ietwat naïef en verbergt zelf ook gevaarlijke geheimen. De derde verteller in het boek is Rania, een kunstenares met een tienerdochter. Rania en Huda waren goede jeugdvriendinnen, maar zijn al meer dan tien jaar van elkaar vervreemd. Rania en Huda worden weer bij elkaar gebracht door hun connectie met Ally, en de drie vrouwen moeten beslissen of ze elkaar kunnen vertrouwen om de geheime politie te slim af te zijn en hun families veilig te houden."

Wat heeft je geïnspireerd om dit boek te schrijven?

“De Sterren boven Bagdad is fictie, maar het verhaal is geïnspireerd om het echte leven. In 2007 kreeg mijn man een baan aangeboden bij UNICEF in Irak. Als journalist was ik geïntrigeerd door Bagdad, omdat het een belangrijke plaats had in de geschiedenis, maar vooral omdat Bagdad op dat moment volledig van de buitenwereld was afgesneden.

Toen we besloten naar Bagdad te gaan, werd het land geregeerd door de dictator Saddam Hoessein. Er was toen nog geen echte oorlogsdreiging, maar binnen een jaar zou de oorlog in Irak uitbreken.  

Niet lang nadat we in Bagdad waren aangekomen, raakte ik bevriend met een lokale vrouw, van wie ik later ontdekte dat zij een informant was voor de geheime politie van het regime. Ze bracht verslag uit over waar ik heen ging, wat ik deed, en met wie ik sprak. Door de jaren heen heb ik me altijd afgevraagd of onze vriendschap slechts een act was of dat sommige delen van onze relatie echt waren. Ik moet zeggen dat ik het haar absoluut niet kwalijk neem dat ze me verraden heeft. In Irak was 'nee' zeggen als de geheime politie iets wilde geen optie - zeker niet voor iemand als mijn vriendin. Ze had een gezin te beschermen en ik hoorde later dat haar broers enkele jaren eerder door het regime waren geëxecuteerd.

Toen ik begon te schrijven aan De sterren boven Bagdad, probeerde ik me voor te stellen hoe het voor haar moet zijn geweest. In het boek lees je hoe de geheime politie arriveert bij het huis van een Irakese secretaresse die op een buitenlandse ambassade werkt. Er wordt haar verteld dat ze bevriend moet raken met de vrouw van haar baas en haar moet gebruiken om achter vertrouwelijke informatie te komen. Het verhaal dat zich daarna ontwikkelt is fictie, maar veel van de details en achtergronden komen uit mijn eigen ervaringen.” 

Hoe vond je het om het boek te schrijven?

“Ik denk dat ik dit boek heb geschreven om antwoorden te vinden op vragen die ik in mijn echte leven niet heb kunnen stellen, of te bang was om te stellen. Het echte leven is veel gecompliceerder dan fictie. Zelfs als je de juiste vraag stelt, krijg je niet altijd een waarheidsgetrouw antwoord. Levensveranderende gebeurtenissen en ongelukken kunnen gebeuren zonder waarschuwing, of zonder echte reden. Maar als romanschrijver kun je situaties vanuit verschillende gezichtspunten verkennen, je kunt in iemand anders’ schoenen gaan staan en alle vragen stellen die je wilt. Er is een mooi gezegde dat luidt: ‘Fictie is de leugen die de waarheid onthult’. Ik denk dat die zoektocht om de chaos van ons leven te doorgronden en antwoorden te vinden de drijfveer is van veel romanschrijvers. En dat was het ook voor mij.”

‘Als schrijver kun je in iemand’ anders schoenen gaan staan en alle vragen stellen die je wilt’

Wat is jouw favoriete scene uit het boek?

“Ik heb er het meest van genoten om de scène te schrijven die zich afspeelt op Bagdads adembenemende Mutanabbi boekenmarkt. Ik heb over de hele wereld gewoond en dit is absoluut mijn favoriete markt. Hij bevindt zich in een Ottomaanse wandelstraat in de oude stad, niet ver van de rivier de Tigris. Je kunt er alle soorten boeken vinden, in alle talen. En in de smalle arcades die van de grote markt aflopen, vind je piepkleine boekwinkeltjes met boeken tot aan het plafond opgestapeld. Je kunt de inkt en het papier ruiken. In het boek is dit de plek waar Ally en Rania elkaar voor het eerst ontmoeten.

Een andere favoriete scène is een van de meer beangstigende, gespannen scènes, tegen het einde van de roman. Gewoonlijk worden verhalen over Irak verteld vanuit een mannelijk gezichtspunt, vaak door soldaten of personages die betrokken zijn bij gewapende gevechten. Ik wilde de stress van het leven onder een gevaarlijke dictatuur vanuit een vrouwelijk gezichtspunt laten zien. Ik wilde geen explosies, auto-ongelukken of machinegeweren. In plaats daarvan wilde ik de moed laten zien van vrouwen die proberen hun gezin veilig te stellen en hun eigen ethiek en overtuigingen in leven te houden. Ik wil het verhaal niet bederven, dus ik kan niet te veel zeggen, maar er is een scène in Huda's keuken, wanneer ze geconfronteerd wordt met de geheime politie. Ik kreeg kippenvel toen ik het schreef. Op dat moment probeert Huda de favoriete maaltijd van haar zoon te koken, gebraden kip met aubergine. Dat moment lijkt heel normaal, maar toch voelt het als een moment van leven of dood.”

Met welk karakter in het boek voel je je het meest verbonden?

“Voor mij is Huda het meest meeslepende personage. Door haar kon ik echt de verschillende manieren verkennen waarop mensen reageren wanneer ze onder extreme druk komen te staan. Wat doen mensen wanneer hen gevraagd wordt iets te doen dat tegen hun eigen moraal of ethiek ingaat? Geven ze toe? Proberen ze een compromis te sluiten? Verzetten ze zich? Ik heb in oorlogsgebieden en andere stressvolle situaties gewerkt en daar heb ik met eigen ogen gezien dat ook goede mensen slechte fouten kunnen maken. En het personage van Huda liet me echt toe om dat te verkennen. Hopelijk zal ze de lezers doen afvragen, als ik in haar situatie was, zou ik hetzelfde gedaan hebben?”

Lees je mee?

Eva Leest is onze online boekenclub waarbij we samen boeken lezen, en daarna nog gezellig doorpraten met elkaar over de personages en de boodschap van het verhaal.
In september lezen het boek De sterren boven Bagdad. Lees je ook graag? Sluit je dan hier bij ons aan.