Het lied dat voorafging aan dé klassieker van Maria

Het adventslied uit Hanna’s mond. Joost Röselaers staat in verwondering stil bij haar vertrouwen, maar ook bij dat van Maria. Janneke Burger is verheugd met Hanna want ‘toen haar buik zich vulde, bleek haar wereld vol van God.’

De theologen uit ons panel – Joost en Janneke – lezen 1 Samuel 2, de lofzang van Hanna.

Nu juicht mijn hart dankzij de Heer.

Joost:

In de adventstijd kijken wij vooruit naar de geboorte van Jezus. Zo’n bijzonder iemand als Jezus komt niet zomaar uit de lucht vallen. Een aantal verhalen gaat aan zijn geboorte vooraf, waaronder het bekende Magnificat dat Maria zingt als zij van de engel hoort dat zij zwanger is.

Dit lied is gemodelleerd naar een ander, nog ouder lied uit de joodse traditie. Het is het lied van Hanna uit het boek Samuel. Niet geheel toevallig een vrouw die haar moederschap op bijzondere wijze verkreeg, zoals Maria. Niet geheel toevallig een vrouw die zich ondanks haar verdriet oprichtte en die vreemde omkeer bezong; van helden wier bogen gebroken zijn, die wankelen en zich toch gesterkt voelen, zoals Maria.

Een scharnierpunt in de geschiedenis

Lukas kent die geschiedenis en ziet dat zij zich telkens herhaalt. Hij ziet dat er telkens mensen zijn die plaats in hun leven maken om een scharnierpunt te zijn waarlangs deze geschiedenis verdergaat. En dat is voor hem reden genoeg om Maria een belangrijke plaats in zijn boek te geven, aan het begin van zijn verhaal.

Hanna ging haar voor, en wij volgen. Net zoals de dichteres Elisabeth Barrett Browning, die het gedicht ‘The Virgin Mary to the Child Jesus’ schreef. Daarin spreekt Maria tot haar kind. Zij voorvoelt als het ware hoe in sommige kerkelijke tradities haar lofprijzing uitgroeit tot een mateloze verering voor haar persoon – haar maagdelijkheid en zondeloosheid, haar eeuwige dienstbaarheid en onvolprezen moederschap. Maria houdt deze verering af als zij zegt:

‘O, als de engel, noem mij benedijde,
gezegend onder de vrouwen, ja gezegend;
maak me niet tot heilige, noem niet de namen
voor wier te hoge hoogheid ik mij schame…’

Een God die vaak zwijgt

Maria ontleent haar grootheid aan haar vertrouwen. Daarom is zij een geloofsgetuige en niet de minste, maar niet omdat zij naar zichzelf wijst. Zij wijst naar de Eeuwige. Naar een God die zo vaak zwijgt. Dat zwijgen zal haar overkomen als blijkt dat haar Zoon de wereld niet overleeft. En naar een God die soms onverwacht op ons toe komt. Het zal haar overkomen als blijkt dat zijn verhaal verdergaat. Dan staat ook zij op, als Hanna, en vinden wij haar terug als een van de apostelen.

Het is een goede reden om haar gelukkig te prijzen, en Hanna, en al die anderen die leven van vertrouwen.

Het doet er zo weinig toe wat ik doe, en wat anderen doen

Janneke:

Af en toe overvalt het me.
Het gevoel dat het er allemaal zo weinig toe doet.
Het doet er zo weinig toe wat ik doe, en wat anderen doen.
De aarde dendert gewoon verder.
Er zijn armen en rijken. En soms draait dat zomaar om.
Er zijn helden, en mensen die aan het wankelen worden gebracht. En telkens komen er weer nieuwe mensen.

Het lijkt allemaal zo kwetsbaar, en tegelijk zo onontkoombaar.
De wereld dendert maar door, en niemand die er iets aan kan doen.
Laat staan wat je persoonlijk leven betreft.

Dit is het belangrijkste

Kerst helpt me om het anders te zien.
Het lied van Hanna helpt me om het anders te zien.
De wereld is niet een aaneenschakeling van lijden en liefde, van helden en hongerigen.
Dat lijden is er, die liefde is er, en die helden en hongerigen ook. Lees maar na, bij Hanna. Maar het belangrijkste is God.
“De HEER doet sterven en doet leven.”
“De HEER maakt rijk en Hij maakt arm.”

Het meest hopeloze is een godloze wereld.
En het meest hoopvolle van Kerst is dat God iets met onze wereld te maken wil hebben.
Dat Hij speciaal daarvoor zijn Gezalfde stuurt, de Messias, Jezus.

In het lied van Hanna hoor ik die woorden van hoop.
Haar leven bleek niet leeg van God.
Toen haar buik zich vulde, bleek haar wereld vol van God.
In die volheid wil ik leven.

Joost Röselaers is algemeen secretaris van de remonstranten en predikant van Vrijburg in Amsterdam-Zuid.

Janneke Burger is theoloog en hoofdredacteur van Jente Magazine.

Lees hier de vorige aflevering