De betekenis van Aswoensdag en het askruisje

Aswoensdag is een katholieke feestdag, die ook andere christenen tegenwoordig soms vieren. Het valt op de woensdag precies 46 dagen voor Paaszondag. Deze hele periode heet de Veertigdagentijd.

Waarom een askruisje?

Aswoensdag valt meteen na carnaval. Het is als het ware de ‘kater’ na dat vrolijke eet-, drink- en verkleedfeest. Aswoensdag staat in het teken van boete. Je betoont spijt over je fouten en verklaart dat je een beperkt mens bent. Vandaar die as: uiteindelijk zijn alle mensen stof.

Op Aswoensdag zijn er vaak kerkdiensten. De gelovigen zingen dan liederen, luisteren naar een preek en bidden. Ten slotte vormen ze een lange rij en geeft de priester of dominee hen stuk voor stuk een ‘askruisje’: hij veegt met as een kruisje op hun voorhoofd.

• Lees ook: De betekenis van de veertigdagentijd, inclusief tips om te vasten

Mag ik ook een askruisje halen?

Ja hoor, als een kerk open is kun je er altijd gewoon binnen lopen. Je hoeft geen regelmatig kerkganger te zijn of lid van die kerk om mee te mogen doen.

Het is handig even online te checken of een kerk open is. Google daarom even op de naam van het kerkgebouw waar je naartoe wilt. Bijna elke kerk heeft een eigen website: daar vind je binnen enkele klikken wanneer de diensten zijn. Kijk in het menu onder termen als ‘(ere)diensten’, ‘samenkomsten’ of ‘vieringen’.

Wat betekent dat askruisje? Wat is de symboliek van Aswoensdag?

Het askruisje heeft een rijke en complexe symboliek. Globaal zeg je ermee zoiets als: ‘Mijn leven is beperkt, ik maak fouten, maar ik hoor bij Jezus en ik wil het anders doen.’ Oftewel: ‘Ik ben as en Jezus werd as voor mij.’

As

• Dat staat voor de dood: hoe je leven als stof vervliegt. De priester of dominee zegt ook vaak tegen ieder individu persoonlijk de Bijbeltekst: ‘Je bent uit as gekomen en tot as keer je terug.’ In de Bijbel zie je dat mensen die rouw en boete doen as op zichzelf smeren als publiekelijk signaal, een beetje zoals wij tegenwoordig zwarte kleren dragen in dergelijke periodes. En er is een derde betekenis: sommige as kan ook werken als zeep, waarmee je viezigheid van je lijf kunt vegen – en dan moet je daarna natuurlijk weer die as van je af kloppen of spoelen.

Kruisje

• Dat is natuurlijk hét ‘logo’ van christenen en verwijst naar de kruisiging van Jezus. Omdat het kruisje met as getekend wordt, betekent het zoiets als: Jezus werd onderdeel van dit beperkte leven, ook zijn leven leek te vervliegen als as, maar tegelijk ‘reinigt’ dat op een wonderlijke manier, zoals as als een soort zeep werd gezien: de kern van het christelijke geloof is dat de kruisiging een positieve betekenis heeft.

Voorhoofd

• Als er iets op je voorhoofd staat geschreven, zegt dat zoiets als: kijk, dit ben ik, dit typeert mij helemaal. Als je een askruisje op je voorhoofd laat tekenen, zeg je dus zoiets als: kijk, wereld, zo ben ik. Ik ben as. En Jezus werd ook as.

Palmtakken

• De as van het kruisje is gemaakt van de takken die een jaar eerder bij Palmpasen werden gebruikt. Christenen vieren het Palmfeest op de zondag voor Pasen. Ze herdenken dan hoe Jezus ooit op een ezeltje Jeruzalem binnenreed en de bewoners toen met palmtakken gingen zwaaien om dat te vieren. In die kerkdiensten wordt er ook met palmtakken gezwaaid. Deze worden bewaard en later verbrand. Van die as worden de kruisjes op Aswoensdag getekend. Het betekent dus zoiets als: zelfs als we Jezus toejuichen en prijzen, heeft dat iets tijdelijks en dat typeert ons.

(Tekst loopt door onder afbeelding)

Moet je ook buiten lopen met dat askruisje?

Veel gelovigen halen het tegenwoordig weg voordat ze naar buiten gaan, omdat de meeste Nederlanders de betekenis niet meer begrijpen. Veel mensen zullen het niet zien, omdat de meeste kerkdiensten op Aswoensdag in de avond zijn en dan is het in deze periode van het jaar al donker. Je kunt het askruisje prima laten zitten en pas thuis eraf vegen. Het kan een mooie reminder zijn voor jezelf als je in de spiegel kijkt bij het tandenpoetsen.