De 7 kenmerken van een goede relatie
1 februari 2024 · 15:27
Update: 21 november 2024 · 08:51
Is jouw relatie voor het leven? De Amerikaanse psycholoog John Gottman wijdde zijn leven aan het bestuderen van de liefde. Hij kwam erachter dat de relaties van gelukkige stellen een aantal dingen gemeen hebben. Ontdek de zeven kenmerken van een goede relatie.
Julie Sharon-Wagschal is psycholoog en heeft haar eigen praktijk Center for Relationship Learning. Ze is getraind in het gedachtegoed van psycholoog John Gottman. ”Wanneer stellen uit elkaar gaan, heeft dat vaak te maken met slechte communicatie die langzamerhand de relatie afbreekt,” legt ze uit. “Meestal zijn behoeftes en gevoelens al jaren niet duidelijk aangegeven en uitgesproken. Mensen kennen elkaar steeds minder, groeien uit elkaar. Als koppels al in therapie gaan, doen ze dat gemiddeld zes jaar nadat de problemen zijn begonnen. In sommige gevallen is er dan al zoveel gebeurd dat het te laat is.”
Gottman heeft het in zijn boek De zeven pijlers van een goede relatie over de vier ruiters van de apocalyps. Die vier ruiters zijn manieren waarop stellen negatieve emoties naar elkaar uiten, en voorspellers van of een stel bij elkaar blijft of niet. Het gaat vooral om de manier waaróp. Want ook gelukkige stellen die op de lange termijn bij elkaar blijven, uiten negatieve emoties naar elkaar, ontdekte Gottman.
De vier ruiters van de apocalyps zijn
De manieren waarop stellen negatieve emoties naar elkaar uiten, de vier ruiters van de apocalyps, zijn:
1. Kritiek
Je partner zou hondenvoer kopen. Je komt thuis, de hond heeft honger, maar er is geen voer. Je zegt: “Waarom heb je geen voer gekocht, wat is jouw probleem?!” Je zou ook kunnen zeggen: “Waarom is het niet gelukt voer te kopen en hoe gaan we het nu oplossen? Want de hond heeft honger.” Of: “Ik baal hier echt van. Er is geen hondevoer in huis terwijl jij het zou halen. Kun je dat nu doen?”
2. Defensief reageren
Als je partner zich aangevallen voelt, gaat hij of zij zichzelf verdedigen. “Dat heb je mij helemaal niet gevraagd. En waarom ben jij eigenlijk zo laat pas thuis?” Terwijl de reactie ook had kunnen zijn: “Ja, stom, dat ben ik vergeten. Ik ga gelijk even naar de winkel.”
3. Minachting
In een minder gelukkige relatie kun je makkelijk met minachting reageren op een defensieve reactie. Je rolt bijvoorbeeld met je ogen en zegt: “Ik ben ook de enige in dit gezin die zich als een verantwoordelijke volwassene gedraagt.”
4. Muur optrekken
Wanneer ze zich zo gekleineerd voelen, sluiten sommige partners zichzelf af van de situatie om zichzelf te beschermen. Iemand die dit doet, reageert niet meer op wat de ander zegt, of loopt zelfs weg. In tachtig procent van de gevallen heeft hij of zij een verhoogde hartslag (boven de honderd), waardoor het onmogelijk wordt een constructief gesprek te voeren.
Bij stellen die niet bij elkaar bleven, waren die vier ruiters veel aan het woord
“Het onderzoek werd gedaan onder pasgetrouwde stellen, die allemaal aangaven gelukkig te zijn,” vertelt Sharon. “Bij de stellen die niet bij elkaar bleven, waren die vier ruiters veel aan het woord: er was kritiek, ze waren defensief, ze spraken met minachting over hun partner en ze trokken een muur op. Die dingen zorgen ook nog eens voor een fysieke reactie: hun hartslag ging omhoog, net als de bloeddruk, ze gingen zweten en er kwamen meer stresshormonen vrij. Bij de stellen die wel bij elkaar bleven kwam ook weleens zo’n ruiter langs, maar zij konden dat weer herstellen. Bijvoorbeeld door te zeggen: zo bedoelde ik dat niet, laat het me opnieuw proberen. En de ander accepteerde die poging om het goed te maken ook. Zij konden die escalatie voorkomen”, aldus Sharon.
En dat is belangrijk, want wanneer een gesprek met negatieve emoties keer op keer escaleert en die fysieke reacties plaatsvinden, geeft communicatie dus zoveel stress dat het steeds minder veilig voelt om een gesprek aan te gaan met je partner. Dat zorgt er uiteindelijk voor dat die relatie verslechtert.
Leren communiceren in je relatie
De inzichten die Gottman opdeed, verkreeg hij vooral door stellen te observeren. In zijn ‘Love lab’ volgde hij duizenden stellen en ontwaarde zo patronen en de overeenkomsten tussen langdurige relaties en stellen die uit elkaar gaan. Het verschil tussen ‘gelukkige’ en ‘ongelukkige’ stellen is niet dat het bij de eerste groep een constant feestje is en er nooit een onvertogen woord valt, zag hij. Maar ze hebben wel een aantal dingen gemeen - een soort basis die Gottman heeft beschreven als de bouwstenen van een goede relatie. Die zeven kenmerken kunnen klinken als dingen die een koppel gewoon doet vanuit zichzelf of niet. Is het dan zo dat van tevoren al vastligt of je relatie gedoemd is te mislukken of niet?
“Nee zeker niet. De onderzoeken die Gottman deed waren bij koppels waar geen interventie plaatsvond. Hij observeerde wat er gebeurde, en later pas ging hij kijken naar wat de gelukkige stellen anders deden. Je hebt controle over de manier waarop je communiceert. Dus als je wilt, kun je er zeker iets aan doen, je kunt leren op een andere manier te communiceren,” zegt Sharon.
Patronen in een relatie doorbreken is veel werk
Dat betekent niet dat het makkelijk is, waarschuwt ze. “Patronen doorbreken is veel werk, zeker omdat je die vaak van huis uit hebt meegekregen. Je ziet hoe je ouders communiceren, hoe er met jou gecommuniceerd werd. Of er wel of niet over bepaalde dingen gesproken werd. Waren jouw gevoelens belangrijk? Zulke elementen zijn heel belangrijk voor hoe je zelf ontwikkelt in relaties.”
Een belangrijk verschil is dat bij gelukkige stellen veel meer positieve interacties zijn dan negatieve. “Ook dat gaat niet vanzelf,” licht Sharon toe. “Je zegt niet één keer: ik hou van je, en dan is het klaar. Dat moet je blijven herhalen. Soms is het een goed idee om je voor te nemen: ik zeg elke dag bij het wakker worden iets liefs tegen mijn partner. Dat kan misschien gek voelen, maar als je het meent is het niet erg dat het niet spontaan is. Want het heeft wel effect. In het begin van een relatie gaat dat vaak vanzelf en in sterke relaties blijft men daar aandacht aan geven.”
De zeven kenmerken van een gelukkige relatie
Door zijn onderzoek vond Gottman uiteindelijk zeven kenmerken – hij noemt ze pijlers – voor een gelukkig relatie:
1. Ken elkaars innerlijke 'kaart'
Als partners ben je geïnteresseerd in elkaar, je weet grote en kleine dingen van elkaar: hoe iemand z'n koffie drinkt maar ook welk jeugdtrauma hij of zij meedraagt. Je praat over elkaars leven, vraagt hoe je dag eruit ziet, denkt eraan even een berichtje te sturen als je weet dat iemand een moeilijk gesprek had op het werk vandaag.
2. Deel genegenheid en bewondering
Je hebt respect en waardering voor elkaar en dat spreek je ook uit. Als dat de manier is waarop je met elkaar omgaat in een relatie, is er weinig ruimte voor de apocalyps-ruiter minachting (een van de grootste voorspellers voor een scheiding).
3. Wend je naar elkaar toe
In een gelukkige relatie reageer je op elkaar, je zoekt elkaar op, er is contact. Daarmee laat je zien dat de ander belangrijk voor je is en je zijn of haar inbreng waardeert. De interacties zijn meer positief dan negatief.
4. Laat je beïnvloeden door je partner
Wanneer je jezelf als 'de baas' ziet en nooit de mening van je partner in overweging neemt of je daaraan aanpast, geef je aan dat de ander niet belangrijk is voor jou, dat je zijn of haar ideeën niet waardeert.
5. Los je oplosbare problemen op
Uit Gottmans onderzoek blijkt dat 31 procent van de problemen van stellen oplosbaar zijn. Denk aan een meningsverschil over de inrichting van het huis. Dit soort problemen kun je het best oplossen door compromissen te sluiten.
6. Verder na vastlopen
De rest van de problemen, 69 procent, zijn onoplosbaar. Denk hierbij aan verschillende visies op opvoeding, geloof of omgaan met geld. Stellen hebben gemiddeld negen van zulke onoplosbare problemen, maar dat betekent niet dat je geen gelukkige relatie kunt hebben. Het is de kunst erachter te komen wat eronder zit en waarom dit onderwerp voor je partner zo belangrijk is. Je gaat het niet oplossen, maar als je dat weet is het makkelijker iemands normen, waarden en behoeften te blijven eren en waarderen en een manier te vinden om niet steeds in dezelfde discussie te belanden.
7. Bouw aan gedeelde zingeving
Wat vinden jullie als stel echt belangrijk in het leven en wat voor toekomst zien jullie voor je? Dat kan ook zitten in rituelen, kleine dingen die jullie samen doen en die voor jullie iets betekenen. Elke avond samen een kopje thee drinken en de dag bespreken, bijvoorbeeld.
Lees alles over liefde en relaties in de relatiespecial ‘Ondersteboven’ en maak t/m 20 februari 2024 kans op een dinerbon t.w.v. 100,-! Bestel hem hier.
Tekst: Marinde van der Breggen
