Dansen, we lijken ervoor gemaakt

Een tikkeltje overdreven natuurlijk. Er wordt gedanst op bruiloften, in clubs en in dansscholen. Heel soms zelfs in evangelische kerken. Maar nooit zomaar tussendoor. Sinds ik zelf meer dans en de positieve effecten ervan voel, houdt het onderwerp me bezig. Missen we met onze geremdheid niet een mooi cadeau in onszelf?

Een tijdje terug stuitte ik op een artikel over de positieve psychologie van dansen. De schrijver had direct mijn onverdeelde aandacht. Ik zocht meer artikelen op en moest concluderen dat alle onderzoeken overtuigend één kant op wijzen: dansen is enorm gezond voor lichaam én geest. Net als bij andere sporten komt bij dansen het geluksstofje endorfine vrij. Tegelijk neemt het stresshormoon cortisol af tijdens dansen. Daar zorgt de muziek grotendeels voor. Wat ik voel in de dansschool en op de dansvloer, is dus logisch. Zelfs na de meest gare dag maakt dansen me inderdaad vrolijker.

Groeien in zelfvertrouwen

Het bijzondere van dansen – zo lees ik in publicaties van choreografen, psychologen en bewegingswetenschappers – is dat de beweging van binnenuit komt. Het is aardig om danspasjes te leren, maar uiteindelijk gaat het om het emotionele aspect. Wat leg je erin van jezelf? Dat is echt andere koek dan een rondje hardlopen als work-out. Omdat het uit jezelf moet komen, kan het ook confronterend zijn. Je kunt geen tennisracket of gitaar de schuld geven; je doet het zelf. Lukt een oefening niet, dan ben jij degenen die het niet kunt. Wie zichzelf dan de ruimte geeft om het niet perfect te doen, kan groeien in het dansen, maar ook in zelfvertrouwen. Dansdocente Eline Karstens vertelt hierover inhet vrouwenblad Margriet: “Bij veel leerlingen merk ik een transformatie naarmate de lessen vorderen. Ze staan meer rechtop en worden zelfverzekerder wanneer ze dansen.”

Alle gêne overboord

Een autoriteit op het gebied van de danspsychologie is de Britse onderzoeker en voormalig danser Peter Lovatt. Hij stelt dat dans zo goed voor ons is omdat het, in tegenstelling tot veel andere activiteiten, maar liefst drie elementen combineert. Dans is een sociale, fysieke en cognitieve activiteit. Mensen die samen dansen, voelen zich meer verbonden met elkaar. Dat fysiek bewegen gezond is, is geen nieuws. En het aanleren van nieuwe bewegingen traint ons brein op zo’n manier, dat het ons probleemoplossend vermogen ook helpt in andere situaties. Het is heel gezond voor ons brein. Lovatt: “Dansen is een van de meest effectieve manieren om je snel beter te voelen. Wie danst, écht danst, gooit alle gêne overboord en verliest zich helemaal in de muziek en eigen bewegingen. Je laat je spanning los en voelt je minder angstig.”

Banden verstevigen

Het zal niemand verrassen dat dans een belangrijke rol kan spelen in de liefde. Het hele dierenrijk getuigt ervan. Maar terwijl we ons eraan vergapen bij de schitterende BBC-natuurseries, verkrampen we als het onszelf aangaat. Met je danskwaliteiten geef je volgens onderzoekers onder andere een goede indruk van je kwaliteiten als partner. Dat maakt dans zo geschikt voor het versieren van iemand. Maar daar eindigt het niet. Het bijzondere is dat dansen een eenmaal gesmede band enorm kan verstevigen. Zoals zwanen perfect synchroon in cirkels zwemmen om potentiële indringers op afstand te houden. Een studie van Stanford University toonde aan dat samen in dezelfde pas lopen, al een meer verbonden gevoel geeft.
(Lees verder onder de foto.)

De Reformatie

Waarom dansen we dan zo weinig als het zo gezond is? Of beter: waarom dansen we als Nederlanders zo weinig? Of nóg beter: waarom dansen we als christelijke Nederlanders zo weinig? Als het werkelijk zo goed voor ons is, moet het haast wel een cadeau zijn van God. In mijn zoektocht stuit ik al snel op het antwoord waar ik bang voor ben: de kerk. Vóór de Reformatie waren de meningen al verdeeld over dans. In de kerk was men het erover eens dat dans lusten opwekt en daarom niet goed kon zijn. In die tijd was dans wel geaccepteerd aan de Europese hoven, zij het in gecontroleerde vorm. Na de Reformatie radicaliseerden de opvattingen over dans verder. Het Calvinisme verbood dans en zette het weg als pure ijdelheid. Mede daardoor nam ook de populariteit van ballet – toen een gerespecteerde kunstvorm – sterk af. Pas na de Tweede Wereldoorlog heeft dans zich als kunstvorm weer kunnen ontwikkelen in Nederland. Dansen tijdens het uitgaan is allang geen taboe meer, hooguit ongemakkelijk. Maar nog steeds danst 56% van Nederland nooit, volgens onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau in 2009.

Intense uiting

De klap die de kerk dans gaf, zijn we dus nog niet te boven. Of de kerk geroepen is om dat te herstellen, vraag ik me af; dansscholen zijn een stuk geloofwaardiger. Jammer is het wel. Want iedere christen weet dat David vol overgave danste voor God. Of kijken we stiekem met Mikal met dezelfde minachting op hem neer? Zij werd keihard gestraft door God. Van Jeremia 31:4 gaat nog een sterker dansappel uit. God roept jong en oud op hun bevrijding te vieren met zang én dans. Alleen zang was niet genoeg voor het vieren en bevestigen van de innige band tussen God en Zijn volk. Dans was de ultieme uiting voor intense gevoelens als liefde, blijdschap en dankbaarheid. Dat zat in hun cultuur gebakken. Zoals de Joden, en vele volken met hen, ook verdriet heel expressief beleefden. Er waren zelfs gespecialiseerde klaagvrouwen, een soort van ‘danseressen van verdriet’.

Geest, ziel en lichaam

In het Oude Testament werden in de tempel alleen zangers en muzikanten aangesteld, geen dansers. Ook in het Nieuwe Testament vinden we geen aanwijzingen dat er werd gedanst in de eerste gemeenten, en in de kerkgeschiedenis ontbreekt dans evenens volledig. Dans is dus in de Bijbel nooit een communicatiemiddel geweest in Gods huis. Wel altijd een uitingsvorm van gevoelens voor Zijn kinderen. Misschien dat er daarom in de laatste decennia voorzichtig meer gedanst of gevlagd wordt in enkele kerkverbanden.

Niemand met stroeve heupen hoeft zich schuldig te voelen, maar Bijbels gezien is het heel menselijk om te dansen. Waarom? Psychologen en wetenschappers geven het antwoord: het doet ons enorm goed. Dans is eerder een heel mooi cadeau van Hem dan een opdracht voor ons. Een haast heilige plek waar onze geest, ziel en lichaam een eenheid zijn. Je zou haast zeggen dat we ervoor gemaakt zijn.