Dankbaarheid, meer dan een trucje om je beter te voelen

Dankbare mensen zijn fijne mensen. Vaak weten ze uit de meest miserabele omstandigheid nog een dankpunt te halen. Dankbare mensen zijn ook slimme mensen. Ze hebben blijkbaar door dat het echt werkt. Net als bij lachen, werkt fake it ’til you make it ook bij dankbaarheid. Wanneer je glimlacht terwijl je niet blij bent, geef je hiermee je brein het signaal dat je blij bent, simpelweg doordat je je mondhoeken optrekt. Het brein maakt vervolgens endorfine aan - waardoor je je daadwerkelijk gelukkiger voelt. Vandaar dat lachtherapie werkt. En dit schijnt ook zo te werken bij dankbaarheid. Hoe meer je dankt, hoe dankbaarder je wordt. 

‘Een pessimist zegt dat het glas halfleeg is, een optimist dat het glas halfvol is, maar de psalmist zegt: mijn beker vloeit over.’

Dankbare mensen kun je ook ervaren als irritante mensen. Op jouw ellende hebben ze altijd wel een dankbaar weerwoord. Ze dagen je uit om het glas halfvol te zien. Misschien ken je die afbeelding van een glas halfvol en halfleeg wel. Een pessimist zegt dat het glas halfleeg is, een optimist dat het glas halfvol is, maar de psalmist zegt: mijn beker vloeit over. Gelukkig maar dat David een pessimist, optimist en psalmist ineen was. Hij zong over alle facetten van het leven, dat zou je zomaar vergeten.

Binnen alle wereldgodsdiensten en religies is dankbaarheid een belangrijk element en zeker ook in de Bijbel. In Psalm 50:23 staat het misschien wel het sterkst verwoord: “Wie lof offert, eert Mij en baant de weg, zodat Ik hem Gods heil doe zien.” Wanneer je leeft uit dankbaarheid, eer je God en kan Hij je Zijn verlossing laten zien. Dankbaarheid gaat dan een laagje dieper dan een levenskunst om je beter te voelen.

Dankbaarheid is gericht op de Gever

Bijbelse dankbaarheid is gericht op de Gever van alle goede dingen. Vanaf het begin van de tijd wilde God met de mens verbonden zijn. God zou je genoeg moeten zijn. Maar dat was niet zo; de mens wilde meer – was ondankbaar voor wat hem blijkbaar was toebedeeld. Ann Voskamp zegt daarover: “Ondankbaarheid veroorzaakte de val. Dus is onze redding direct verbonden met onze dankbaarheid. Als onze zondeval de niet-eucharisteo was, dan moet onze redding nauw verbonden zijn met eucharisteo – dankzegging.” 

Dankbaarheid brengt je terug bij wat je genoeg zou mogen zijn: verbonden te zijn met God. Dat daar vervolgens allemaal leuke stofjes en gevolgen aan vastzitten, is natuurlijk heel fijn, maar niet het doel.

Dankbaarheid is een keuze en een geestelijke oefening

Dankbaarheid stelt je af op de weg naar God. Het wordt duidelijk dat je God nodig hebt en zegeningen die je ontvangt, maken je nederig. Net zoals een plant groeit door hem goed te bemesten en hem voldoende water te geven, zo kan onze plant van dankbaarheid ook groeien. Hij groeit goed in nederigheid. 

Dankbaarheid doe je samen

De plant ‘dankbaarheid’ mag groeien; je hoeft hem niet uit de grond te trekken. Niet bij jezelf, maar ook niet bij een ander. De kunst is eerder om elkaar erin te ondersteunen. Een moeder die haar kind verloor was lange tijd in diepe rouw en kon maar moeilijk danken. Ze besefte dat ze mocht rusten op de dankgebeden van anderen in deze donkere periode. “Als alles verdwijnt, blijft er liefde over. De mensen die naast me kwamen zitten zonder verwijtende adviezen, dat was liefde. Wat was ik dankbaar dat ik niet per se dankbaar hoefde te zijn! Mijn plant dankbaarheid beleefde nu een winterperiode. En dat mocht, want we zijn als kinderen van God aan elkaar gegeven.” Het kan overigens ook zijn dat je juist heel veel dankbaarheid ervaart in een moeilijke periode: je ontdekt wat er werkelijk toe doet en God is je genoeg. Deel er in liefde van uit. 

Dankbaarheid is rusten

Moet je allerlei dankbaarheidslijstjes gaan aanleggen als je in een dip zit? Het kan je misschien helpen, maar soms ben je daar te uitgeput voor. Besef dan dat dankbaarheid ook rusten is. Rusten in Gods genade dat het niet afhangt van jouw lijstjes, maar van Zijn liefde. Vrijwel elke stilteretraite die ik mag organiseren zie ik dit gebeuren; zodra mensen tot rust komen bij de bron, wordt dankbaarheid aan hen gegeven als een gift die men verwonderd in ontvangt neemt. Dan kan het zomaar zijn dat je in de ochtend opstaat met een danklied, zonder daar ooit een lijstje voor aangelegd te hebben. 

Tekst: Mirjam van der Vegt