Dag van de Holocaust
Oorlogservaringen van Nederlandse overlevenden
In Israël wordt op 28 april, de Dag van de Holocaust, de vervolging en vernietiging van de Joden voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog herdacht. Voor de Nederlanders in Israël organiseert het Elah Centrum op deze dag al jaren een aparte herdenking, waarop de oorlogservaringen van Nederlandse overlevenden centraal staan.
Dit jaar is het thema van de herdenking: de relatie van Nederlandse Joden met hun land van herkomst. Hoe gaan overlevenden om met het pijnlijke contrast tussen enerzijds de befaamde Nederlandse tolerantie en de schijnbaar volledige integratie van de Joodse gemeenschap in Nederland, en anderzijds het ontstellend hoge percentage Joodse vervolgingsslachtoffers in Nederland, het hoogste in West-Europa. Ondanks een eeuwenlange geschiedenis van de Joden in Nederland en hun sterke worteling, keek de samenleving grotendeels passief toe tijdens hun afzondering en deportatie. Hoe gaan overlevenden om met het feit dat ze zelf zijn gered dankzij heldhaftige Nederlanders die hun leven in gevaar stelden, terwijl naaste familieleden werden verraden en vermoord?
Emmie Arbel
Emmie overleefde als klein meisje Ravensbrück en Bergen-Belsen, werkt mee aan een internationaal project dat probeert jongeren bij de Holocaust te betrekken door middel van visuele getuigenissen. Voor dit project heeft de Duitse tekenares Barbara Yelin Emmie’s oorlogservaringen verwerkt tot een stripverhaal, dat de komende maand in het Engels wordt uitgegeven. Emmie hoopt dat het boek niet alleen jongeren zal bereiken, maar ook leerkrachten die de moeilijke taak hebben om de Holocaust uit te leggen en over te dragen. Emmie woont in Tivon. Ze heeft 3 dochters en 2 kleinzoons. Haar dochter Tammi is overleden. Tot begin jaren 90 werkte Emmie als hoofdadministrateur bij een vrijwilligersorganisatie. Daarna heeft ze zelf vrijwilligerswerk gedaan, onder meer in de gevangenis, met Ethiopische immigranten, en bij de ‘Road to Recovery’.
Fien Cohen
Veel van de kinderen die de oorlog overleefden, vonden de naoorlogse jaren niet minder moeilijk dan de oorlogsjaren. Dat was ook het geval met Fien Cohen. Ze overleefde de oorlog in de onderduik. In haar geboortestad Zwolle werd ze na de bevrijding geconfronteerd met ontwrichte families en een verwoeste gemeenschap. Eigenlijk wilde Fien niets liever dan emigreren naar Israël, het land dat voor haar de toekomst symboliseerde. Maar op aandrang van haar ouders studeerde ze eerst logopedie. Daarna emigreerde Fien, net als haar twee zussen en vrienden uit de Joodse jeugdvereniging Haboniem. Fien trouwde met Frits Cohen. Ze kregen vier zonen en tien kleinkinderen. Nadat Frits overleed, verhuisde Fien naar Dor Tivon.
Benno van der Velde
Benno is de oudste zoon van Klaartje de Vries en David van der Velde. Hij is in april 1933 geboren in Nederlands-Indië. Rond 1940 woonden daar zo’n 300.000 Nederlanders, onder wie ongeveer 4000 Joden. Na de Japanse bezetting werd eerst Benno’s vader geïnterneerd. Daarna werden Benno, zijn moeder en zusje Elize opgepakt. Na de Japanse capitulatie keerde het gezin, niet meer voltallig, terug naar Nederland. Benno werkte als boekhouder en, samen met zijn vrouw Sylvia, als toezichthouder voor koosjere levensmiddelen. Ze hebben 2 kinderen, 9 kleinkinderen en 23 achterkleinkinderen. Zes jaar geleden zijn Benno en Sylvia vanuit Nederland naar Israël verhuisd. Ze wonen in het ouderenhuis Beth Juliana in Herzlia.
Louis Brilleman
Louis is op 8 oktober 1938 in Amsterdam geboren als tweede zoon van Rachel Vogel en Andries Brilleman. Vader Brilleman had samen met een broer een groothandel in lompen, en gold als een expert in textiel. Van beide kanten woonden de families al eeuwenlang in Nederland. Desondanks, zegt Louis, werden ze net als alle andere Joden door Nederland kennelijk toch als vreemden beschouwd en in de oorlog vervolgd. Van Louis’ hele grote familie overleefden slechts een paar verwanten de oorlog. Louis is autodidact. Na jaren in de textielbranche te hebben gewerkt, gooide hij op zijn 38ste resoluut het roer om. Hij werd aangenomen op het Sweelinck Conservatorium in Amsterdam en studeerde solozang. In 1985 emigreerde Louis naar Israël. Hij kreeg een vaste baan bij de Israëlische Opera en heeft 20 jaar met veel plezier gezongen. Louis is getrouwd met Belia. Ze hebben 5 kinderen en 12 kleinkinderen.
Betty Essel-Duitz
Betty is bijna honderd jaar geleden geboren. Ze had een heerlijke jeugd in Hilversum, waar ze met veel nostalgie aan terugdenkt. In het gesprek over Nederland en de oorlog wil ze zich niet mengen. Ook al hebben veel Nederlanders toegekeken en sommigen zelfs meegewerkt aan de Jodenvervolging, de tijd voor verwijten is gepasseerd, vindt Betty. Met die discussie hoeven we de huidige generatie niet lastig te vallen. Betty kwam in 1947 illegaal naar Palestina. Zij en haar man Jakov hadden een landbouwbedrijf in Bethlehem Haglilit. Betty heeft 2 zoons en 1 dochter, 11 kleinkinderen en 23 achterkleinkinderen. Ze woont in Achuzat Poleg met haar verzorgster Ira.
David Rodrigues Garcia
David , het enige kind van Philip Rodrigues Garcia en Sara Vieyra, is geboren op 30 januari 1939. Een beladen datum, vindt David, omdat Hitler op die dag voor het eerst duidelijk sprak over de vernietiging van het Joodse ras en de aanzet gaf tot de Holocaust. Op zijn 4e werd David door zijn moeder naar zijn eerste onderduikadres gebracht. Via Nunspeet en Zwolle kwam hij in het Brabantse Berlicum terecht. Daar, in een gezin met 6 dochters, overleefde hij de oorlog. David vertrok op zijn 23ste naar Israël. Hij werkte als muziekleraar en als gids. Hij is getrouwd met Franca en woont sinds kort in het ouderenhuis Beth Bart in Jeruzalem. Samen hebben ze 6 kinderen en 25 kleinkinderen. Een grote familie is voor David belangrijk. Als je een grote familie hebt, dan ben je geen ‘wees’ meer.
Meer weten over Elah?
Wil je meer weten over Elah of wil je Elah helpen door middel van een donatie? Bekijk de video en ga naar www.elahnederland.nl. Groot of klein, iedere donatie helpt!
Volg Elah ook op de Nederlandse social media kanalen om op de hoogte te blijven van alle belangrijke activiteiten:
Facebook: https://www.facebook.com/ElahNederland of Instagram: https://www.instagram.com/elahnederland/.
