Criminelen lieten Jacquelines autistische zoon drugs smokkelen

Op haar werkkamer in haar huis in het Friese Wirdum, blikt Jacqueline terug op de jaren dat haar zoon gevangenzat in Colombia. Aan de wand hangt een kaart met de tekst van Galaten 5 vers 22: ‘Maar de vrucht van de Geest is liefde, vreugde en vrede, geduld, vriendelijkheid en goedheid, geloof, zachtmoedigheid en zelfbeheersing.’

“Deze bemoedigende Bijbeltekst heeft mij door die moeilijke tijd heen geholpen,” begint Jacqueline te vertellen. “Juist door geduld en liefde - die God mij gaf - ben ik hier doorheen gekomen. Ik kon wel steeds gaan huilen, maar wie heeft daar nu iets aan?”

Zoon met autisme opgepakt

In de zomer van 2014 is het gezin nietsvermoedend op vakantie in Italië. “Onze jongste zoon Job, met autisme, woonde op kamers en wilde niet mee. We hadden een geweldige tijd samen, tot het bewuste telefoontje van mijn zus. Onze zoon zat vast voor drugssmokkel. Ineens stond ons leven op z’n kop.

Mijn zus vertelde dat Job haar een bericht had gestuurd. Hij wilde zijn afspraak afzeggen omdat hij problemen had. Dat vond ze vreemd, want door zijn autisme komt hij afspraken altijd na. Mijn zus vroeg door en toen hoorde ze dat hij was opgepakt in Colombia. Op zijn terugweg naar Nederland hadden ze hem bij de douane uit de rij gehaald en zijn koffer doorzocht. Ze vonden 800 gram vloeibare cocaïne. Ik dacht: wat? Mijn zoon zit vast voor drugssmokkel? In een Colombiaanse gevangenis? Met zijn autisme zou hij dat niet overleven. Ik dacht gelijk: niet onze zoon, dit moet een vergissing zijn, het komt goed.”

Met zijn autisme zou hij die drukke gevangenis niet overleven

Terwijl Jacquelines zus en zwager het een en ander uitzoeken over Jobs situatie, besluiten Jacqueline en haar man van hun laatste vakantiedagen te genieten. “Het Italiaanse landschap waar we eerder zo van genoten, zag er ineens compleet anders uit. Maar waarom moesten onze andere kinderen boeten voor iets dat Job had gedaan? Bovendien waren de instanties die iets voor hem konden betekenen, gesloten. Met gemengde gevoelens probeerden we te genieten van onze laatste vakantiedagen en vlogen daarna direct terug naar Nederland.”

Bende

”De volgende dag zaten we met onze familie om de keukentafel. Het was een emotioneel moment. Er was nog veel onduidelijk en daarom namen we contact op met de ambassade. We wilden weten in wat voor situatie onze zoon terecht was gekomen.”

Als Jobs ouders een paar dagen later de kamer van hun zoon leeghalen en doorzoeken, wordt er steeds meer duidelijk. “We vonden een mobiele telefoon met daarop afschuwelijke berichten gericht aan Job. Ik wil liever niet vertellen wat daarin stond, want dat is te erg. Uit deze berichten konden we opmaken dat hij een bende om zich heen had.”

We vonden een telefoon met afschuwelijke berichten aan Job

Uit Jobs administratie blijkt dat er drie auto’s op zijn naam staan. “Onze zoon werd gebruikt als ‘katvanger’. Omdat de auto’s op zijn naam stonden, kon de werkelijke eigenaar buiten bereik van de justitiële autoriteiten blijven.”

Advocaat

Langzamerhand wordt er meer duidelijk. Ze horen dat Job bij een pompstation een dealer heeft ontmoet. “Die heeft hem waarschijnlijk gepaaid: ‘kom maar een keer langs om te gamen’, en dat deed onze zoon dan. Wij denken dat deze man Job liet deelnemen aan criminele activiteiten en Job drugs liet smokkelen.”

Als Job een paar weken vastzit, blijkt dat zijn huidige advocaat hem niet bij het strafproces kan begeleiden. “We kwamen toen in contact met Moreno, een Colombiaanse advocaat. Deze man was een knipoog van God. Hij zette alles op alles om onze zoon zo goed mogelijk te helpen en kreeg daarbij hulp van zijn dochter. Zij is ook advocaat en woont in Nederland. Ze hield ons op de hoogte en wanneer ze in Colombia was, ging ze altijd even bij hem op bezoek.”

Jobs advocaat was een knipoog van God

Zelf kunnen de ouders hun zoon niet bezoeken, want dat wil Job niet. “Waarschijnlijk schaamde hij zich. Bovendien vond hij het vliegticket te duur. Dat geld moesten we maar bewaren, zei hij. Hij had zichzelf in deze situatie gebracht, dus moest hij ook de consequenties dragen.”

Op God vertrouwen

Terwijl Moreno zich in het proces van Job verdiept, komt het gezin in Nederland weer een beetje tot rust. “Ik had het moeilijk en sloot mezelf af, maar tegelijkertijd wilde ik op God vertrouwen. Hij zou Job nooit in de steek laten. In ons gezin ging iedereen er op zijn eigen manier mee om. Mijn man kon wel huilen, hij vond het moeilijk om erover te praten. Onze andere zoon daarentegen appte alle informatie over Job naar vrienden. En onze dochter was boos, ze vond het stom wat Job had gedaan.”

Autisme is niet altijd zichtbaar

Na anderhalve maand wordt Job overgeplaatst naar de gevangenis. “We waren bang dat hij in een heel zware gevangenis terecht was gekomen, maar Moreno kon ons vertellen dat Job in een modelgevangenis zat en niet in het gevreesde Carcel El Modello. Dit had hij geregeld in verband met Jobs autisme, want een zware gevangenis zou hij niet overleven.”

Tijdens het strafproces wordt Job veroordeeld tot vijf jaar gevangenisstraf. De familie mag een paar keer per week met Job beeldbellen. “Ik vond het verschrikkelijk om mijn zoon in die trieste setting te zien. Hij wilde ook niet praten over wat er was gebeurd en als het te dichtbij kwam, bracht hij het gesprek op een ander onderwerp.” Na een paar minuten is Jacqueline vaak uitgepraat met Job en komen zijn zussen of broer in beeld. “Ik vond dat prima, want ik vond het moeilijk om mijn zoon zo te zien. Wat moest ik met die jongen bespreken? Volgens mij wilde hij zelf niet eens met mij praten. Op den duur deed ik het alleen nog voor onze familieband, anders was die weg als hij thuiskwam.”

In Nederland leeft de kerkelijke gemeente mee met het gezin. “Waarschijnlijk omdat ze onze rust zagen. Ik werd regelmatig herinnerd aan de tekst in Galaten en zag dat ik geduld moest hebben, ook wanneer het anders liep dan ik graag wilde. Juist door onze eigen openheid kregen we hulp van alle kanten.”

Job komt naar huis

In juli 2014 krijgt het gezin plotseling telefoon vanuit Colombia. Job is vrij. “Een jaar eerder dan verwacht. Het was een emotioneel moment toen ik mijn zoon weer in mijn armen sloot.” Thuis in Nederland wil Job niet praten over wat er is gebeurd en pakt zijn leven weer op. “Ik begrijp dat dit een traumatische ervaring voor hem is geweest. Zeker voor een kind met autisme dat de wereld vaak anders ervaart. Hij woont nu alweer drie jaar bij ons en het gaat goed met hem, maar Job blijft kwetsbaar. Hij maakt soms keuzes waarvan ik denk: waarom doe je dat nou? Maar gelukkig heeft Job nu begeleiding en hoef ik er niet steeds die strijd aan te gaan. Als we nu tegen dingen aanlopen, leggen we dit neer bij zijn hulpverlener.”

Het was een emotioneel moment toen ik mijn zoon weer in mijn armen sloot

Toch moet dit verhaal met een positieve draai worden verteld, vindt Jacqueline. “Ons gezin is hechter geworden, bovendien heeft het ons geloof in God versterkt. Door open te zijn en met elkaar in gesprek te blijven, merkte ik dat we van alle kanten hulp kregen. In wat voor situatie je ook zit, of hoe moeilijk het ook is in je gezin, blijf met elkaar in gesprek”, benadrukt Jacqueline.

* Omwille van anonimiteit is Job een gefingeerde naam.

Een uitgebreide versie van dit verhaal stond in het zomernummer van 2021.

Beeld: Jeannine Rijsdijk
Visagie en styling: Joselien Hogendam