Column TimZingt: Gekkenwerk

De ggz werkt met diagnoses en labels: jij bent autist, jij bent borderline, jij bent psychotisch en jij hebt niets. Dat label heet ‘gezond’. Na de diagnose mag je in de wachtrij voor een behandeling. Dit systeem werkt onbedoeld stigmatiserend, want de meerderheid is gezond en er is een groepje gediagnosticeerde gekken.

De werkelijkheid is complexer: 50 procent van alle mensen heeft ooit te maken met mentale problemen en 25 procent van alle mensen heeft er komend jaar mee te maken. Dat betekent dat de ‘gekken’ in de meerderheid zijn: ze wonen bij je in de straat, zitten bij je in de kerk, misschien lig je er wel naast in bed. Waarom sommigen in een ggz-instelling terechtkomen, is maar ten dele gevolg van de ernst van de mentale problemen. Je netwerk, je baan, je relaties blijken cruciale factoren te zijn. Het label gek of gezond is dus helemaal niet zo makkelijk te plakken.

Sterker nog: het denken in termen van gek en gezond is niet helpend. Het vergroot juist het stigma. We moeten cliënten in eerste instantie zien als mensen, houden de sprekers mij voor. Ze zijn niet ‘die autist’ of ‘die ADHD’er’ of ‘die borderliner’. Het zijn mensen. Je ziet iemand met een fysiek probleem toch ook niet als ‘die gebroken arm’ of ‘de kapotte lever’ of ‘de falende nier’. Stigmatiseren en labels plakken is letterlijk een gekmakend systeem.

De ggz snakt naar de menselijke maat. Net als de maatschappij waarin mensen snel worden gelabeld als gekkies of wappies. Dat wordt er ook niet menselijker op, mijmer ik. Het moet anders, is de oproep op het congres. In de ggz en in de samenleving. Stel dat het lukt om die cliënten (of andersdenkenden, zeg ik erbij) niet te zien als gekken, maar als mensen? Lijkt me best gezond. Of ben ik nou gek?