Column Tim: 'De ge­schie­de­nis­les­sen blijken angst­aan­ja­gend actueel'

Ik bekijk het met verbijstering en heb het gevoel dat we iets belangrijks aan het kwijtraken zijn. Iets waar ooit hard voor gevochten is. Iets met democratie, met recht, met waarheid, met vrijheid. Hoe bestaat het dat dit van binnenuit wordt aangevallen? Ik word moe van mijn eigen nieuwshonger, het scrollen op de nieuwsapps op zoek naar nieuwe schandalen: harde uitspraken van Trump of een van zijn vazallen. Het geeft onrust en maakt somber. Wat is het alternatief: me afsluiten, doen alsof er niets aan de hand is? Wat kan ik doen?

De geschiedenis herhaalt zich nooit, maar rijmt soms wel. Het rijmt met drie jaar geleden toen Rusland Oekraïne binnenviel. Toen voelde ik iets soortgelijks en las ik het boekje Over tirannie van Timothy Snyder met daarin twintig geschiedenislessen over hoe je tirannie kunt vermijden en bestrijden.

Lessen in burgerschap om betrokken, verbonden en kritisch te blijven. Het gaat om het geloof in de waarheid (tegen de alternatieve feiten), om empathie en contact met de anderen (tegen demonisering van tegenstanders), om persoonlijke ethiek (tegen onmenselijke systemen die je ontslaan van eigen verantwoordelijkheid), om het beschermen van de rechtsstaat (tegen het populistisch kritiseren van instituties), het lezen van onafhankelijke kranten (tegen door de staat gecontroleerde media), het geven aan goede doelen en nog meer.
Ik kan dus wél iets doen om democratisch burger te zijn in weerwil van autocratische leiders. Kortom: lees dit boek en doe er iets mee!

Ik schreef deze bovenstaande alinea drie jaar geleden in een column. Je columnist herhaalt zich dus wel, want deze geschiedenislessen blijken nog steeds angstaanjagend actueel. De geschiedenis herhaalt zich nooit, maar rijmt nu wel heel erg. Het is het refrein van het oude liedje van tirannie. Toen ging het over Poetin. Wie had ooit gedacht dat ik dit nu over de president van Amerika zou schrijven?