Column Martine: ‘Ik ontwikkelde een diepe schaamte voor mijn onvermogen’

Ik zie me nog staan. Bij het aanrecht in ons appartement. Mijn man, net thuis van zijn werk, kijkt me verbaasd aan terwijl ik met het schaamrood op mijn kaken het deksel van de pan optil. Het idee was pasta met saus, maar het werd pasta met tomatensoep. Wat er misging?

Ik kan niet rekenen. Dat gedeelte is in mijn hersenen niet zo heel goed aangelegd. Afstanden, maten, alles wat met cijfers en ruimtelijk inzicht te maken heeft? Ik bak er niks van. Als je mij vertelt dat je een appartement hebt gekocht van 24 vierkante meter, dan feliciteer ik je van harte, maar ik heb geen enkel beeld bij de grootte.

Jarenlang heb ik me ervoor geschaamd. 

Rekenen is op de basisschool een nogal belangrijk vak waar veel gewicht aan hangt. Er werd dan ook van alles uit de kast getrokken om mij hierin bij te spijkeren. De ene bijles juf na de andere bijles meester kwam voorbij. Vast en zeker goed bedoeld, maar het voedde in mij het idee dat er iets mis was met mij. De hoopvolle blikken en de vragen ‘Begrijp je het nu?’, wakkerden in mij de overtuiging aan dat ik nog harder moest gaan werken, want ik moest het immers kunnen?

• Column Martine: ‘Ze vloekte erover en gek genoeg was dát voor mij heel troostend’

  Column Martine: ‘Ze vloekte erover en gek genoeg was dát voor mij heel troostend’

Ik ontwikkelde een diepe schaamte voor het gegeven dat ik het écht niet kon. Steeds harder moest ik werken om het te maskeren en te doen alsof ik het wel begreep. Charmant de aandacht afleiden om maar niet door de mand te vallen. Ik kwam een heel eind. Tot ik halverwege de dertig wakker werd in een managementfunctie waarin ik de verantwoordelijkheid droeg voor een team – inclusief het financiële beleid. Hoe was het mogelijk dat ik mezelf op zo’n plek had gemanoeuvreerd? Hoe ver was ik verwijderd geraakt van mijn diepste kern dat ik uitgerekend (leuke woordspeling) die dingen aan het doen was waar ik helemaal niet goed in was en al zeker niet blij van werd? Ik viel uit. En achteraf gezien was dat een zegen. Het zette een proces van ontwikkeling en heling in gang.

De angst om door de mand te vallen is voor veel mensen een herkenbare angst. Vanuit schaamte ga je bepaalde kanten van jezelf verhullen. Iets wat je niet mooi vindt aan je lichaam, een karaktereigenschap waar je niet blij mee bent…In eerste instantie is het een poging om jezelf te beschermen. Je wilt immers niet afgewezen worden? Maar het leidt tot een nieuwe angst: dat het licht aangaat en mensen alsnog zullen zien wat je zo probeert te verbergen.

Schaamte vraagt om onthulling. Dat je tevoorschijn komt met dat wat er vanbinnen is. In mijn geval moest ik leren om zinnetjes uit te spreken als: ‘Ik weet het niet’ en ‘Ik ben bang’. Dat klinkt simpel, maar dat was een grote klus voor me. Opgeven en bang zijn kwamen in mijn woordenboek niet voor. Het was een hele weg om hier in mijzelf vrede mee te sluiten en ermee naar buiten te komen.

In ons allemaal is een ingeschapen verlangen naar heelheid. Als we ons kunnen openen voor dat wat we liever niet onder ogen zien, dan kunnen we werken aan heelheid.Daarvoor is ook de ontmoeting met andere mensen nodig. In onze groepen vragen we geregeld mensen die iets kwetsbaars hebben gedeeld om even rond te kijken. Zodat je in de ogen van de ander kan zien dat je er welkom mee bent. Vaak bedekken mensen instinctief hun ogen als ze zich schamen en dus zijn ogen bij uitstek nodig om weer te kunnen helen. Misschien wel een leuke toevoeging op alle varianten wensen die wij kennen:

ik wens jou genadige ogen.