Che Guevara: Messias of moordenaar?

In het tv-programma Che – Leven en erfenis van een revolutionair (BNNVARA) reist Erik Dijkstra door Latijns-Amerika in de sporen van de marxistische revolutionair.

Over de hele wereld is Ernesto Guevara – zoals hij officieel heette – nog vaak te zien op rugzakken, vlaggen, posters en muur- schilderingen. “Het is de vraag of iedereen die iets met zijn afbeelding aanschaft, weet waar hij voor stond,” vertelt presentator Erik Dijkstra, die voor zijn nieuwe serie door Zuid-Amerika reist, in het spoor van de Argentijnse revolutionair. Che hielp Fidel Castro om aan de macht te komen in Cuba, maar verspreidde ook in Guatemala, Congo en Bolivia zijn revolutie. “Nu zijn vijftigste sterfdag nadert, ga ik in Zuid-Amerika op zoek naar mensen die hem hebben gekend. Strijdmakkers die hem vereren als een held die voor de armen opkwam. Maar ik ontmoet ook mensen die met afschuw over hem spreken, omdat ze vrienden of collega’s hebben verloren door toedoen van Che.”

Wat is het doel van je reis?
“In deze serie wil ik graag iets toevoegen aan het beeld dat mensen van Che hebben.Veel boeken, artikelen en films oordelen heel positief of juist negatief over hem. Wij laten in vier afleveringen beide partijen aan het woord en ik wil het echt aan de kijker overlaten om conclusies te trekken.”

Executie
In Bolivia, waar niemand op Che’s revolutie zat te wachten, liep hij in 1967 tegen de lamp. “De mannen met baarden die het land kwamen ‘bevrijden’, kregen geen voet aan de grond. Na een mislukte militaire strijd werd hij gevangengenomen door Boliviaanse militairen, die werden gesteund door de CIA,” vertelt Erik. Hij sprak met de vrouw die Che’s doorzeefde lichaam heeft gewassen. “Zij was de eerste die zei dat Che, zoals hij lag opgebaard met lang haar en een baard, haar aan Jezus deed denken. Tienduizenden mensen liepen langs zijn lichaam, waarbij sommige mensen een stukje van zijn haar afknipten om een aan- denken te hebben. Zo groeide de man die zijn hele leven antireligieus was geweest, na zijn dood uit tot een ‘messias’.”

Had hij ook de rebelse geest van de jaren 60 mee?
“Dat is een van de factoren, naast zijn charisma en knappe uiterlijk. Het contrast met zijn strijdmakker Fidel Castro had niet groter kunnen zijn. Die zou vele jaren later als een bejaarde, chagrijnige dictator uit beeld verdwijnen.”

Wat heeft deze rondreis met jouw kijk op Che Guevara gedaan?
“Uit naam van je idealen moorden, vind ik verschrikkelijk. Che wilde iedereen uit de weg ruimen die zijn revolutie in de weg stond. Maar ik kan me wel voorstellen dat mensen in een land als Guatemala zich door hem laten inspireren. Daar worden nog steeds goud- en zilvermijnen geëxploiteerd door Amerikanen. Wat zouden wij ervan vinden als dat met onze aardgasbel zou gebeuren?”

Relevant
“Naast een nieuwe blik op Che’s verleden, geeft de serie een beeld van het huidige Zuid-Amerika,” zegt Erik. “Het is een continent waar nog altijd de revolutie borrelt. Hoe relevant is Che in deze tijd, waarin veel mensen voor een beter bestaan strijden? Voor hen blijft hij een belangrijk symbool.”

Che - Leven en erfenis van een revolutionair
Uitzending: 6 september, NPO 2, 20.25 uur

Tekst: Bart van Delen 
Beeld: Shutterstock