Céline heeft autisme én is psycholoog: ‘Mensen kunnen mij niet matchen bij hun beeld van autisme’

“Misschien heb je wel autisme”, zegt Célines vriend plompverloren op een zaterdagmorgen aan de ontbijttafel. Op dat moment heeft Céline al tien jaar allerlei behandelingen en therapieën gevolgd – en ongeveer net zo veel diagnoses gekregen. Een angststoornis, een depressie, borderline-trekken: het is slechts een greep uit de labels die voorbij zijn gekomen. Maar autisme? Nee, daar had geen enkele professional aan gedacht.

“Mijn eerste reactie op mijn vriend was dan ook: waar héb je het over?” vertelt Céline hoofdschuddend. “Hallo zeg, ik ben toch geïnteresseerd in anderen, ik maak toch oogcontact…?” Ze glimlacht: “Ook ik had al die stereotype beelden rondom autisme, die ik nu als psycholoog probeer te doorbreken. Maar mijn vriend – met nul kennis van GGZ of mentale klachten – hield voet bij stuk. Hij zag dat ik heftig op veranderingen reageerde en sociale interactie uit de weg ging. Pas toen ik een boek over autisme bij vrouwen las, viel ook bij mij het kwartje.”

• Ken jij iemand met autisme (ASS)? Praat mee in het gesprekskanaal!

Overleven

Vóór die ene opmerking van haar vriend was ze jarenlang extreem moe, had ze overal pijn, een hoge bloeddruk en uitvalsverschijnselen in haar benen: “Mijn hele lijf protesteerde. Ik was gewoon aan het overleven. Waarom kan de rest dit wel, dacht ik steeds. Ik ging naar elke verjaardag en deed alles wat leeftijdsgenoten ook doen, terwijl ik dat eigenlijk niet kon. Met heel veel angst en spanning probeerde ik mee te doen in sociale interacties. Ik was continu aan het maskeren en kopiëren. Dat gaf zoveel overbelasting en stress, en ik voelde me somber en eenzaam. Daardoor werd ik steeds angstiger voor sociale gelegenheden, met paniekaanvallen als gevolg.”

Céline hopt van schematherapie en cognitieve gedragstherapie naar psychomotorische therapie. Behandelaren vragen of ze wel gemotiveerd is, omdat geen enkele behandeling lijkt te werken. “Terwijl ik veel dingen gewoon niet begreep. Ik wilde er juist alles aan doen om me beter te voelen. Het tastte mijn zelfbeeld aan en ik voelde me heel erg onbegrepen.” Moeite met veranderingen, behoefte aan duidelijkheid, sociale angst, prikkelgevoeligheid: de kenmerken liggen op tafel, maar de associatie met autisme wordt niet gemaakt. “Ik had tenslotte inlevingsvermogen, dan is autisme al geen optie meer. Ik paste niet in het hokje. De vragen waarom ik me voelde zoals ik me voelde, werden niet gesteld.”

Allemaal nep

Opluchting, dat voelt Céline allereerst nadat ze de diagnose autisme van een GZ-psycholoog krijgt. “Tegelijkertijd voelde ik angst en verdriet. Kan ik ooit nog werken? Een gezin stichten? Komt het nog wel goed?” Terwijl ze op de wachtlijst voor passende hulp staat, schreeuwt ze haar diagnose niet van de daken. “Mijn ouders wisten ervan, maar bij vriendinnen en op mijn werk hield ik mijn mond. Deels uit schaamte, want er zit nog zo’n stigma op autisme. Daarbij wilde ik niet onder een vergrootglas komen te liggen. Zo van: ze reageert wel héél sociaal, dat is waarschijnlijk allemaal nep.”

Met de diagnose gaat er een wereld open voor Céline. “Die duidelijkheid is heel belangrijk, juist voor mensen met autisme. Ik weet nu gewoon wie ik ben, waarom ik doe wat ik doe, waarom ik tegen dingen aanloop. Ik snap mezelf en kan dingen gaan leren en aanpassen. Ik heb een leven voor de diagnose en een leven na de diagnose, honderd procent.” Haar omgeving moet er wel aan wennen dat Céline ineens minder lijkt te kunnen. “Vroeger ging ik finaal over mijn grenzen heen en werd ik depressief en angstig. Nu doe ik dus wat wél bij mij past.”

• Linda’s hele gezin heeft autisme: ‘We zijn wel van de zwarte humor, het leven is al zwaar genoeg’

  Klik hier

Plannen en afvinken

Sociaal is Céline nu veel selectiever. In plaats van een feestje bijwonen, spreek ze soms apart met iemand af. Ze probeer haar dagen voorspelbaar te maken met routines en structuur. Hoewel dat best lastig is met twee kinderen. “Dat betekent: vroeg opstaan, heel ver vooruitplannen en afvinken. Ik weet hoe de komende weken eruitzien, soms tot in detail. Dat helpt mij om de rust te bewaren. Duidelijkheid creëren is gewoon noodzaak.”

Vooroordelen hoort ze nog vaak. Dat mensen met autisme geen humor, gevoel en empathie zouden hebben en niet kunnen communiceren. “Ik hoor nog steeds professionals zeggen: ‘Hij heeft vrienden, dus dat kan geen autisme zijn’.” Nog steeds krijgt Céline soms de vraag of ze wel zeker weet dat ze autisme heeft. “Vrouwen zijn over het algemeen beter in het verbloemen ervan. Mensen kunnen mij niet matchen bij het beeld dat ze van autisme hebben. En hoe kan ik dan psycholoog zijn, als ik ook autisme heb, vragen mensen zich af. Natuurlijk moet ik in mijn werk rekening houden met overprikkeling en zorgen dat ik het overzicht houdt, maar ik ben juist heel gevoelig voor verhalen van cliënten. En mijn analytische denkvermogen komt in de diagnostiek goed van pas.” 

Leven of dood

Omdat er zo weinig bekend was over autisme bij vrouwen, begon Céline via Instagram informatie en verhalen te delen onder de naam ‘AutismeKRACHT’. “In het begin wisten veel mensen nog niet dat ik daarachter zat. Door de tijd heen wordt de spanning om erover te delen steeds minder. Mijn doel – andere mensen helpen – overstijgt het gevoel van schaamte. Hoe meer progressieve inzichten over autisme ik deel, hoe beter het herkend wordt, waarmee ook de hulp kan verbeteren. Voor sommigen is dat letterlijk een zaak van leven of dood. Ik ken iemand die in een euthanasietraject zat en daar weer uitstapte toen ze erachter kwam dat ze autisme had en zichzelf leerde begrijpen. Soms krijgen vrouwen de diagnose pas na hun veertigste of vijftigste. Ze hebben in hun leven zoveel geworsteld en nare dingen meegemaakt. Dat vind ik echt verdrietig.”

Vrouwen met autisme hoop geven, daar gaat Céline voor als psycholoog en ervaringsdeskundige. “Kijken naar de persoon als geheel en niet naar het label. Niet enkel focussen op wat niet lukt, maar ook aandacht hebben voor iemands kwaliteiten en kracht. Want dat geeft hoop en perspectief, en dat is het belangrijkste.”

Volg Céline Mollink via Instagram, via haar website of lees haar boek ‘AutismeKRACHT’.