Carla: ‘De kerk heeft veel te lang gezwegen over de zorg voor de aarde’

‘Ik ben een vrouw in de bloei van haar leven, maar hoe schiet ik wortel in beton.’ Raak! Wat resoneren deze woorden van zangeres Nynke Laverman bij mij. Vanuit mijn werkkamer op zolder heb ik uitzicht op de bossen van de Utrechtse Heuvelrug en dat is prachtig. Maar aan de andere kant ligt het versteende Veenendaal waar ik me nooit echt thuis zal voelen.

Deze muziek gaat ons allemaal aan

Bloei, wortel schieten: woorden die worden gezongen door Nynke Laverman op haar nieuwe album Plant. Voor de ‘slow release’ van het album heeft Nynke een serie podcasts gemaakt. Onder andere ruimtevaarder André Kuipers, Urgenda-directeur Marjan Minnesma en natuurfilosoof Matthijs Schouten zijn erin te horen.

Maar in dat rijtje ontbreekt iemand die spreekt namens de kerk, of vanuit het christelijk geloof. Reden genoeg voor de Arboretumkerk in Wageningen om de zangeres uit te nodigen voor een optreden in theater de Junushoff. Goed gedaan! Deze muziek gaat over iets dat ons allemáál aangaat, namelijk de zorg voor de aarde. 

Zo zit ik vlak voor de laatste lockdown - lucky me! - bij een optreden van Nynke in een Wagenings theater. Het is even wennen voor mij, gewend als ik ben aan - ik geef het toe - alleen maar klassieke concerten. Lichtbundels doorsnijden het donker. Op het podium staat niet alleen Nynke, maar ook een piano waarachter echtgenoot Sytze Pruiksma plaatsneemt om haar te begeleiden. De muziek en woorden zijn rauw en fragiel, expressief en subtiel, doorleefd ook. En soms in het Fries, de moedertaal van Nynke én de taal van mijn ouders, die ik kan begrijpen en voor mij ook heel vertrouwd klinken. Vooral het lied Your Ancestor raakt mij diep. Nynke zet hier een denkbeeldige stap vooruit in de tijd en spreekt als voorouder tot haar achterkleinkinderen, aan wie ze het album Plant ook heeft opgedragen. We hoorden wel over klimaatverandering, vertelt de voorouder, maar de woorden deden ons geen pijn. De ‘homo economicus’ zit opgesloten in een systeem van economische groei. ‘But we loved our children too.’ Ik voel mijn keel dichtknijpen.

Te lang gezwegen

Het concert heeft diepe indruk op me gemaakt en ook de podcasts heb ik met interesse geluisterd. Dat Nynke bij het maken van haar podcasts niet aan iemand vanuit de kerken heeft gedacht om het gesprek mee aan te gaan, raakt mij. Dat ligt niet aan Nynke. De kerk heeft veel te lang gezwegen als het gaat om de zorg voor de aarde. Toegegeven, er is een - snelgroeiend! - netwerk van groene kerken, maar dat blijft nog te vaak hangen in fair trade koffie en veel goede bedoelingen van enkelingen. Christenen laten zich niet bepaald kennen als degenen die de barricaden opgaan voor het klimaat. Een enkeling, zoals theoloog Rozemarijn van ‘t Einde, daargelaten. De bak kritiek die zij over zich heen krijgt, is veelzeggend. Hoe radicaal en uitgesproken ben ik zelf eigenlijk als het over klimaat gaat? Over de zorg voor deze aarde?

Als christenen zeggen we graag dat de mens ‘de kroon op de schepping is’. Ik vraag me af wat we daar dan mee bedoelen. De uitspraak staat overigens nergens in de Bijbel. Geven we daarmee eigenlijk ook niet toe dat we helemaal zijn losgeraakt van de natuurlijke wereld waarin we leven? Een kroon is maar een sieraad, onhandig, zwaar, protserig en niet echt nodig. De aarde kan prima zonder ons, zonder mensen. Andersom niet. En toch sluiten we onszelf op in beton, asfalt en steen en het zoeken van verbinding met de natuur noemen we al snel ‘zweverig’ of zoiets. Terwijl in het Bijbelboek Genesis staat dat God de mens ‘uit stof, uit aarde’ heeft gemaakt. Hoe je zo’n Bijbelverhaal ook leest, er spreekt in ieder geval heel veel verbondenheid met de aarde uit.

Dansen met bomen

Die verbondenheid zie ik wel terug in de liedteksten van Nynke Laverman op haar album Plant, bijvoorbeeld in het nummer ‘Tree, tree’ In dit lied kruipt ze als het ware in de schors van de boom en kijkt ze vanuit die positie naar de wereld om haar heen. ‘Boom, lach je naar me, wanneer ik in je armen klim en we samen eindeloos dansen.’ Misschien moet je er even aan wennen, maar is het - van een afstandje beschouwd - niet minstens zo gek - of nog veel gekker - om te zingen over ‘de bomen in het veld die klappen voor hun God’ zoals christenen doen?  

Ik wil je uitdagen om de komende tijd de natuur in te gaan en te luisteren, kijken, voelen en na te denken over de vraag waar jij wortel kunt schieten. Om er verbinding mee te zoeken en bomen te omhelzen. En om een voorstelling van Nynke Laverman te bezoeken. Ik ben benieuwd wat je ervan vindt.

Dit is een van de afleveringen van de podcast van Nynke: