Ds. Arie van der Veer overleden (1942 - 2024)

De familie schrijft: 'Temidden van zijn vrouw en kinderen is Arie overleden. Onder het zingen van 'Ik zal er zijn' blies hij zijn laatste adem uit. Aanvankelijk dachten we nog in maanden, toen in weken. Het werden dagen. Bang om te sterven was hij niet, wel voor de weg er naartoe. 'Ik moet toch echt de Jordaan door', schreef Arie twee dagen geleden. Het pad is drooggevallen. Hij is in het Beloofde Land.'

Zware operatie

In 2001 werd bij ds. Van der Veer een aneurysma ontdekt in de hartslagader. Hij moest een zware operatie ondergaan. In 2008, kort voordat hij als voorzitter afscheid nam van de EO, kreeg hij te horen dat hij prostaatkanker had. Het was een agressieve vorm van kanker, maar de behandeling sloeg aan. Drie jaar later, in 2011, werd bij hem darmkanker geconstateerd. In dat jaar richtte hij samen met Rita Renema-Mentink de stichting ‘Als kanker je raakt’ op.

Op 9 april 2018 werd dominee Arie van der Veer getroffen door een herseninfarct. De schok was enorm, maar hij herstelde wonderbaarlijk. Later bleek dat de prostaatkanker terug was en dat er uitzaaiingen waren gevonden. In december 2020 kreeg hij een nieuwe pacemaker, zijn vierde.

Leven onder een bewolkte hemel

In 2019 schreef schreef dominee Arie over de teruggekeerde prostaatkanker: “Ik heb nu voor de derde keer kanker. Vorig jaar werd ik getroffen door een herseninfarct. En deze periode begon met een hartoperatie. Waarom ik dit opschrijf en vertel? Is het vragen om medelijden? Of wil ik het vermelden als een reeks heldendaden? Zo van ‘kijk mij eens’? Nee, ik wil graag laten horen en zien hoe God mijn vrouw en mij door alles heen heeft ondersteund. Maar óók om te vertellen van mijn twijfel en strijd. Daarom noem ik deze laatste periode: ‘leven onder een bewolkte hemel’.” In februari 2023 liet hij weten: “Er komen zware maanden aan.”

Verlies van zijn zoon

Arie van der Veer was getrouwd met Ees. Samen kregen zij vier kinderen en vele kleinkinderen. Op 8 juni 2015 overleed Peter van der Veer, de oudste zoon van Arie. Hij kreeg een hartstilstand en werd in de keuken van zijn huis levenloos aangetroffen. Peter was kerkelijk werker in de christelijke gereformeerde kerk in Zwolle. Hij was getrouwd met Annet en vader van zeven kinderen, onder wie drie pleegkinderen.

Dementie

Arie deelde in zijn blogs ook de zorgen rondom zijn vrouw Ees, die lijdt aan dementie. "Nog altijd berust op het krijgen en hebben van dementie voor velen een taboe. Dat vertel je niet zomaar. Daar loop je niet mee te koop. Daarover vertellen, voelde ook bij mij eerst aan als een soort verraad. Vertellen aan een ander waarvan je partner zich nauwelijks bewust is. Maar het helpt als een ander dat weet en jouw verdriet en moeiten kent! Dat je je vrouw niet belachelijk maakt, maar probeert te begrijpen.

Wat hebben Ees en ik samen veel beleefd. Als zij er niet was geweest, had ik mijn werk nooit kunnen doen. Vroeger kon zij echt alles. Nu zeg ik: doen we alles samen. Want alle door elkaar schuivende herinneringen hebben we echt beleefd. Wat een voorrechten."

Levensmotto

Het levensmotto van ds. Van der Veer was: “Besef iedere dag dat je moet sterven.” Voor hem had dit motto geen tragische kant, maar was het een aansporing om je leven zo goed mogelijk te leven en van elke dag te genieten.
In januari 2020 zei hij in Visie: “Ik ben wel vier keer aan de dood ontsnapt.”

En: “Als je het woord kanker laat vallen, vragen mensen vaak hoelang je nog hebt. Ik weet niet hoelang ik nog heb te leven. Eén ding weet ik wel: ik heb nu al drie keer kanker gehad, en kankervrij word ik niet meer.”

Op de vraag wat hij zou doen als hij nog 24 uur te leven had, antwoordde hij: “Dan hoop ik dat mijn kinderen me omringen. Ik zou de telefoon pakken en zeggen: ‘Neem vandaag vrij.’ Vervolgens zou ik samen gaan zingen. Dat klinkt vroom, hè? Het liefst zou ik zelfs een heleboel mensen laten komen en gaan zingen.”

Afnemende krachten

Ds. Arie had de praktische kanten rondom zijn sterven al jaren voor zijn dood voorbereid. Toch hoopte hij dat hij heel oud mocht worden. Zo zei hij in datzelfde Visie-interview: “Dat voelt niet tegenstrijdig, nee. Weten dat je moet sterven, is immers onderdeel van je leven. We zijn nu eenmaal sterfelijke mensen. Die wetenschap maakt mij niet ongelukkig. Het enige is dat het nu gepaard gaat met een natuurlijk proces van afnemende krachten. Door de kanker in mijn lichaam ben ik als het ware een bedreigd bolwerk, waar de vijand elk moment kan binnenvallen.”

‘Ben ik wel behouden?’

Schoppen tegen het geloof heeft ds. Van der Veer nooit gedaan, vertelde hij in een Visie-interview in juni 2021. Ook in zijn opvattingen is hij altijd heel gelijkmatig gebleven, zei hij. “Ik denk dat ik nu bij het ouder worden meer twijfel dan in mijn puberteit. Al is twijfel niet het goede woord; de vrágen zijn groter geworden. En ik tob veel, nu we op leeftijd komen. Hoe zal het gaan straks?”

(…) “Ik hoop dat het geloof dat mij altijd op de been heeft gehouden, mij de komende jaren niet zal ontnomen worden. Maar dat ik, al is het huilend en zingend, staande mag blijven. Het gekke is: de vraag die mijn moeder vroeger altijd stelde – ‘Ben ik wel behouden?’ – komt bij mij nu ook terug, als een soort echo uit het verleden. Mijn kinderen zullen erom lachen, en Ees zegt altijd: ‘Maak je niet druk.’ Maar ik tob daarover. Meer dan vroeger.”

-tekst gaat verder onder de foto

Eenvoudig

Arie van der Veer kwam uit een eenvoudig gezin van drie kinderen. Zijn vader was meteropnemer. Na het gymnasium studeerde Van der Veer theologie aan de Theologische Universiteit in Apeldoorn. Het was zijn droom om dominee te worden. De studie kwam hem niet aanwaaien – “Tjonge, wat worstelde ik op het gymnasium met oude talen: Grieks, Latijn en Hebreeuws” –  maar hij was erg gedreven om zo veel mogelijk uit zijn studietijd te halen. Deze gedrevenheid was typerend voor dominee Arie.

In 1966 werd dominee van der Veer predikant in Nieuwe Pekela. Hij was toen 24 jaar. In 1972 ging hij naar Zwolle, waar hij achttien jaar dominee is geweest. In deze tijd groeide zijn gemeente hard.

Omroepvoorzitter

Van 1990 tot 2008 was Arie van der Veer voorzitter van de Evangelische Omroep. In deze periode kreeg de EO als publieke omroep de A-status. Zijn bestuurlijke kwaliteiten en strategische inzichten werden ook bij de andere omroepen opgemerkt. Niet voor niets was hij van 1991 tot 1998 vicevoorzitter van de NOS.

Oecumene van het hart

Van der Veer benadrukte vaak de eenheid onder christenen. Met het begrip ‘oecumene van het hart’ gaf hij hier uitdrukking aan. Door het ichthus-symbool nieuw leven in te blazen, zorgde hij ervoor dat deze onderlinge eenheid zichtbaar werd. Hij stuurde zo’n half miljoen stickers met ichthusvisjes naar de EO-achterban.

Dominee

De verschillende EO-programma’s, evenementen en activiteiten waarbij Van der Veer onder andere als presentator een rol vervulde, boden hem de mogelijkheid op een andere manier dominee te blijven. In het programma Nederland Zingt op Zondag verzorgde hij korte meditaties en sprak hij met bijzondere mensen. Dankzij dit programma beschouwden velen dominee Arie als ‘hun’ dominee.

Ook via andere media was Arie van der Veer erg actief. Zo schreef hij voor Visie, het magazine van de EO, jarenlang meditaties en verzorgde hij op de radio wekelijkse overdenkingen. Ook voor internet maakte hij meditaties en op Facebook deelde hij regelmatig een overdenking met zijn volgers. Daarnaast schreef hij diverse (dag)boeken, waaronder Geloven in de toekomst, Rondom Jeruzalem zijn bergen en Geloof dat maar. Samen met zijn dochter Ellen Laninga schreef hij de kinderbijbel Luister maar.

Koninklijke onderscheiding

Bij zijn afscheid als voorzitter van de Evangelische Omroep, op 25 september 2008, werd hij door de burgemeester van Hilversum onderscheiden als Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.

Workaholic

Ds. Arie wilde zo lang mogelijk blijven werken. In het Visie-interview uit 2020 zei hij daarover: “Oud worden vind ik niet per se leuk; het is vooral loslaten. Nu ben ik sowieso een werkezel, maar daarom blijf ik misschien ook wel zo lang mogelijk werken. Laatst vroeg iemand: ‘Zou je niet stoppen?’ Toen zei ik: ‘Als je mij dwingt te stoppen, doe je me iets heel ergs aan.’ Want dan denk ik: het is voorbij. Is werken dan een vlucht? Nee, dat denk ik niet. Maar ik geef toe: ik ben een beetje een workaholic. Des te groter zou de straf zijn als ik moet stoppen. Hoewel ik ook wel weer kan loslaten – als ze me maar een ander speeltje geven. Dus als ik iets niet meer mag doen, dan ga ik zitten broeden op iets anders. Ja, dat is een zwakte.”

Niet reanimeren

In december 2020, toen hij een nieuwe pacemaker kreeg, schreef dominee Arie in zijn blog: “Opnieuw werd me in het ziekenhuis de vraag gesteld. 'Wilt u gereanimeerd worden?' Ik heb deze keer 'nee' gezegd. Mijn heroverweging heeft alles te maken met onze leeftijd en gezondheid. Ik ben bezig aan de laatste etappe. Een etappe met een aantal bergen van de eerste categorie. We werden nu beiden (zijn vrouw Ees en hijzelf, red.)  geforceerd om een stap terug te doen. Hoe vervelend dat ook is, het geeft wel ruimte om weer eens stil te staan bij ons ‘waarom?‘
Wat is mijn belang om heel oud te worden? ‘Niet tegen elke prijs’, zei mijn vrouw. Zij was de eerste die liet invullen: 'niet reanimeren’. Ik heb haar nu gevolgd. Het allerliefste zouden we samen tegelijk ‘Thuiskomen’.”

Moeilijkste periodes van het leven

Begin 2024 moest de bedrading van zijn pacemaker worden vervangen. Helaas lukte dat niet vanwege een vernauwing in de bloedvaten. Er kon wel een nieuwe pacemaker geplaatst worden. Kort daarna moest dominee Arie starten met chemotherapie. In de zomer van 2024 bleek dat de chemokuren niet het gewenste resultaat hadden. Toch wilde hij graag doorgaan met deze behandelingen, ook omdat hij graag langer voor zijn vrouw Ees wilde zorgen. Eind augustus heeft de oncoloog helaas slecht nieuws. "Het einde van mijn aardse leven komt in het zicht. Ik ben uitbehandeld. De chemo’s hebben mijn lichaam gesloopt. Ik kan niet ver meer lopen. Ik ben intens moe."

Over ouder worden zei hij in 2021: “Ik vind dat misschien wel een van de moeilijkste periodes uit het leven. Je blijft dezelfde niet, velen vallen weg. In Prediker 12 staat: ‘Gedenk je Schepper in de dagen van je jeugd – voordat de slechte dagen komen.’ Nou, in die slechte dagen zit ik nu. Ik denk vaak aan vroeger en aan de liedjes van toen; dan vlamt mijn hart weer op.”

Hij hamerde vooral op het feit dat je nog steeds waardevol bent, ook al word je ouder. “Misschien zeggen mensen: ‘Nou, die Van der Veer is een stuk ouder geworden, hè?’ Helemaal niet erg, als je iemand maar laat doen wat hij mag en kan doen. Voor mijzelf geldt dat ik in Gods dienst wil staan zolang ik kan. Tegen mijn bazen bij de EO zeg ik: ‘Als ik gekke dingen ga doen, als ik onzin ga schrijven, moet je zo barmhartig zijn dat je het mij zegt. Want ik wil niet hebben dat mensen zeggen: ‘Ach, die oude dominee valt in herhaling, het is ook zo’n lieve man.’ Dat vind ik verschrikkelijk, dat is iemand onteren.”

Hij besloot het interview met een citaat van Bonhoeffer: “Die laatste dag is ook het begin van een nieuw leven.”

Wetend dat ds. Arie van der Veer nu bij zijn hemelse Vader en zoon Peter is, wensen wij zijn vrouw Ees en naaste familie en vrienden Gods troost en nabijheid toe met dit verlies.

De redactie van Visie