Bastiaan Ragas: 'Ik vind God een lastig begrip'

“Wat mij zo enorm aanspreekt, is de immense kracht van menselijkheid, vergevingsgezindheid en tederheid die ik tegenkom door de hele Bijbel”, vertelt Bas. “Dat is een hele zachte kracht, maar dat is tevens de allersterkste kracht. Dat is wat mij betreft de hele kern van de Bijbel.”  

Kun je een voorbeeld noemen van een Bijbelverhaal waarin je die kracht ziet?

Dat kan het verhaal van Jacob zijn die worstelt in de rivier of Jozef die vraagt: ‘Gedenk mij’. Of Jezus die gaat eten bij een tollenaar, waarover iedereen zegt: ‘Toch niet bij hem?’ Of Adam en Eva die de vijgenbladen plukken, het moment dat ze zich schamen. En waarom schamen ze zich? Omdat ze verleid worden door een stem die zegt: ‘Waarom mag je nou niet van alle bomen eten?’, terwijl die ene stem ooit heeft gezegd: ‘Je mag van alle bomen eten, behalve één.’  

De kracht uit die verhalen is dat je goed moet leren luisteren en jezelf de vraag stellen: naar welke stemmen luister ik? Wat zegt die politicus, wat zegt die leider, en wat zeggen die stemmen in mijn hoofd? Dat is voor mij een soort oerbron die ik fantastisch vind om op in te tappen. Een oerkracht in onszelf die groter is dan jezelf, maar het zit ook in jou. En die overgave daaraan, door te zeggen ‘Dit is niet goed of wel goed’ of ‘Ik kies hiervoor’, iets wat niet in de generale consensus wordt omarmd, dat kan alleen maar als je er écht van overtuigd bent. En daar zit een immense kracht in.” 

Is God die oerbron voor jou?

“God vind ik een lastig begrip. Ik vind de kreet van de Nederlandse filmregisseur Paul Verhoeven heel briljant en krachtig: ‘Ik heb heel lang op God gestudeerd en ik weet het zeker: hij bestaat niet, maar ik mis hem wel!’ Ik denk dan: als je een schaduw ziet, dan is er ook licht. Dus als je iets mist, dan is het er ook, anders kun je het niet missen. Dat is mijn uitleg.”  

Wat brengt die oerbron jou?

“In dit gesprek met jou luister ik naar die Bron, of als ik op de fiets zit, of als ik bezig ben of in de file sta. Maar ik neem ook bewust de tijd om heel veel te rommelen: wandelen met de hond of werken in de tuin. We zijn een maatschappij geworden waarin iedereen een economisch nut moet hebben. Donder op! Je moet meer rommelen, tijd nemen. Een mens moet weten van ophouden. Het is niet voor niets dat er in al die verhalen in de Bijbel staat dat je eens in de zoveel tijd een dag gewoon niks moet doen. Niet moet werken, niet je mail openen, niet moet reageren. Maar dat je tijd neemt om met je hond te gaan lopen of naar de kerk te gaan – ik noem maar iets geks – dat is goed voor een mens, dat heb je nodig.”

Ik ga naar de kerk. Vanuit de oude traditie is een kerk gewoon een school, hè. Daar leest iemand en onderwijst iemand. Dat vind ik hartstikke interessant. Of ik lees zelf de verhalen. Een verhaal van David vind ik fascinerend. Dat gaat over uiterlijkheden en David, de herdersjongen, wordt dan als een soort Assepoester uitgekozen. Niemand past het muiltje, maar hij wel. En hij is het die het gevecht met die reus aan gaat. Dat is natuurlijk een metafoor. Iedereen is bang: de soldaten durven niet en de koning zit in zijn paleis, maar David doet het. En dan wordt hij zelf koning en bakt hij er ook niks van. Dan gaat hij de fout in met Batseba. Zo menselijk zijn we dus.” 

Wat brengen de Bijbelverhalen jou?

“Vandaag de dag hebben we een enorme cancel-cultuur. Hoeveel mensen zijn er niet op een voetstuk gehesen de afgelopen tien, vijftien jaar en met tien keer meer agressie eraf getrokken en vertrapt? Dáár gaan die Bijbelverhalen ook over. Kun je het David kwalijk nemen? Dat is ook de vraag. Iemand die vanuit het niets ineens op een voetstuk wordt geplaatst. We kennen ook de voorbeelden uit televisieland of de muziekwereld. Of het nu Matthijs is, of een Marco, we weten niet wat er is gebeurd, maar we weten wel dat iemand werd verafgood: ‘Wauw Marco, wauw Matthijs!’ Of een Patrick Kluivert die toen destijds achttien was, hij werd bejubeld en daarna verguist. En de hartvochtigheid en het plezier dat je ziet bij mensen daarna, dat zijn dus niet de stemmen waarnaar je moet luisteren. 

Daarmee zeg ik niet dat alles maar moet kunnen en dat ik begrijp waarom iemand de fout in is gegaan. Nee, dat is het ook niet, maar het ligt zo op de loer: je wordt zo snel een orthodoxe schriftgeleerde die het allemaal weet, met dat geheven vingertje, het gebeurt zo snel. Ik geloof dat de verhalen uit de Bijbel je dwingen om continu kritisch te blijven op jezelf en op hoe je naar anderen kijkt.” 

• Bastiaan Ragas te gast in Levensbepalend