Annejet van der Zijl: ‘Liefde stijgt boven beperkingen uit’

Hoe ben je op het idee gekomen om Fortuna’s kinderen te schrijven?
“Het begon jaren geleden met een mail van de man die het graf van Leon en Juliette Herckenrath beheerde. Daar heb ik een klein stukje over geschreven en vervolgens heb ik het onderwerp jarenlang laten liggen. Ik heb het verhaal weer opgepakt toen ik gevraagd werd om het boekenweekgeschenk van 2020 te schrijven. Na het schrijven van het boek Leon & Juliette merkte ik dat ik nog niet klaar was met het verhaal en besloot Fortuna’s kinderen te schrijven. Zoals vaak bij mijn boeken: ze gaan volstrekt hun eigen gang, ik volg.”

Het boek gaat over de geschiedenis van de slavernij. Wat interesseert jou aan dit onderwerp?
“Het verleden onderzoeken helpt je het heden te begrijpen en hopelijk beter met de toekomst om te kunnen gaan. Dat is wat me sowieso interesseert aan geschiedenis, of het nou die van mezelf is of van anderen.”

Fortuna’s kinderen is opgedeeld in drie delen. Welke personages volgen we?
“Leon is een Nederlandse gelukszoeker die in 1818 vanuit het verarmde Nederland naar het zuiden van de Verenigde Staten gaat - waar dan nog slavernij is - in de hoop daar meer kansen te hebben. Juliette is een zwart slavenmeisje waar hij verliefd op wordt en dat uiteindelijk eindigt als burgemeestersvrouw in het Westland.

Leon en Jullie krijgen samen een dochter, Virginie, die nog als slavin geboren wordt. Op haar negende wordt ze door haar vader naar Europa gesmokkeld en gaat later met haar man James terug naar de Verenigde Staten. In Californië groeit ze uit tot een van de rijkste vrouwen van de staat. Daarna volgen we hun nazaten, bij wie hun gemengde afkomst in het vaak al te racistische Amerika tot op de dag van vandaag een rol speelt.”

Het verhaal is gebaseerd op waargebeurde zaken. Hoe pak je zo’n researchproces aan?
“Ik begin met een paar puzzelstukjes en zoek daar – via familieleden, boeken, bezoeken aan de plaatsen waar het zich heeft afgespeeld en archieven – zoveel mogelijk nieuwe stukjes bij.  Wat mij het meest verrast heeft tijdens het researchen is hoe nauw de geschiedenis van deze familie verweven bleek met die van zwart Amerika. Dat de Black Panthers (Afro-Amerikaanse politieke organisatie, red.) hun hoofdkwartier hadden in het huis dat James en Virginie bouwden, ervoer ik als een waanzinnig toeval en een enorm cadeau voor het verhaal.”

Hoe verliep het schrijfproces?
“Het ging in stukken en brokken en met veel emoties, vooral door de politieke lading van het boek en corona die voortdurend een rol speelde. Ik heb het meest genoten van mijn bezoek aan San Francisco. Daar kwam opeens zoveel nieuwe informatie naar boven en toen wist ik dat ik het boek ging uitbreiden. Ik voelde me net een hondje dat iets spannends op het spoor was.”

“Bij het schrijven heb ik geleerd mijn rug recht te houden. Het is bij tijd en wijle heel moeilijk geweest om het boek op de manier en in de taal te schrijven zoals ik wilde. Ik ben blij dat ik uiteindelijk, tegen de wind in, mijn eigen lichtje gevolgd heb.”

Welke boodschap wil jij de lezer meegeven met Fortuna’s kinderen?
“Hoop en verzoening. Als dit boek iets leert dan is het dat individuen door de liefde boven de beperkingen van hun tijd en omgeving kunnen uitstijgen. Ik denk dat iemand dit boek moet lezen om met mij op reis te gaan; in de tijd, over de wereld en in de drijfveren van anderen. En ook om meer te begrijpen van bijvoorbeeld de felheid van de Black Lives Matter beweging.”

Wilde je altijd al schrijfster worden?
“Nee, dat is eigenlijk nooit bij me opgekomen. Ik wilde journalist worden en dat leek me al best hoog gegrepen. Maar ik werd journalist en dat was de opmaat tot wat ik nu doe. Ik ben gaan schrijven om dezelfde reden als dat ik graag lees of een mooie serie of film zie: andermans verhalen maken je leven en je geest opener. Bovendien ben je even ‘uit’ je eigen wereld en dat kan heel ontspannend zijn.”

“Ik verdiep me graag in het leven van mensen die hun eigen pad volgen. Sommige mensen gaan verder van huis dan anderen en voeren mij naar werelden die ik nog niet kende. Die mensen vind ik boeiend om te volgen.”

Welk boek heeft jouw leven veranderd?
“De schrijver Tolkien heeft ooit gezegd dat alles wat je leest een soort humuslaag in je geest wordt, waar weer nieuwe gedachten en dingen op kunnen groeien. Mijn humuslaag bestaat uit allerlei boeken, van de Bijbel en de Griekse klassiekers tot Niels Holgersson en Sebastiaan Hafner.”

Wat zijn jouw dromen voor de toekomst?
“Mijn droom voor nu is vooral: even buitenspelen. Ik ben bezig met wat kleinere projecten, gewoon voor mijn plezier en het liefst zonder deadline. Fortuna's kinderen was echt een heksentoer, doordat de research zo ver terug in de tijd echt moeilijk was. Er hing voor mij enorm veel van af, ik wilde zo verschrikkelijk graag dat dit boek zou lukken. Nu is de tijd gekomen om te ontspannen en ook, gewoon privé, bezig te zijn met mijn eigen verhaal, wat ik niet opschrijf, maar wel leef.”

Beeld: Anja van Wijgerden

Lees ook: 'Ik wilde het verhaal vanuit alle perspectieven vertellen'