Altijd druk? Esther bant de haast uit haar leven #ik­doe­niet­meer­mee

In 2017 gaf ik een interview aan Power to the Mama’s, een platform voor christelijke moeders. Daar zei ik het volgende: ‘Het liefste zou ik twee Esthers hebben. Eentje die fulltime bij de kinderen is en eentje die al die andere dingen doet. Maar dat kan niet. Dat vind ik zo irritant, dat je niet alles kan doen.’

Nu lees ik het terug en denk ik bij mezelf: what was I thinking? Inmiddels ervaar ik het als een verademing dat ik één Esther heb en niet alles kan doen. Ik wíl niet alles doen! Om me heen zie ik zoveel mensen worstelen met wat het leven van ons vraagt. Ik draai het liever om: wat vragen wij van het leven? Wat vragen wij van onszelf?

Worstelen met het leven

Vlak voor de zomervakantie ving ik op het schoolplein de volgende zinnen op:
‘Bijna vakantie hè? Eindelijk! Ben er zó aan toe!’
‘Ja, het is nu nóg drukker op m’n werk, om alles af te ronden… pff.’
‘Maar straks eindelijk rust!’

Ik voelde me bijna bezwaard dat ik niet mee kon praten. Ja, de laatste weken voor de vakantie moesten we extra zaken regelen. Cadeautjes voor de juffen en de laatste partijtjes. Werk dat afgerond moest worden. Maar anders dan in de voorgaande jaren ervoer ik geen stress. Geen gejakker en gejaag. Zo langzamerhand, met vallen en opstaan, lukt het me steeds beter om de haast uit mijn leven te bannen. Ik wil niet meer meedoen aan onze overspannen samenleving.

Om mij heen zijn veel mensen doorlopend te druk. Té hard aan het werk, overbelast, overspannen, geïrriteerd, burn-out. In combinatie met lichamelijke, psychische of relationele problemen zie ik veel mensen worstelen met het leven. Dat maakt me verdrietig.

De prijs van onze haast

Ik werd geraakt door het boek The Ruthless Elimination of Hurry: How to Stay Emotionally Healthy and Spiritually Alive in the Chaos of the Modern World van John Mark Comer. Comer is voorganger van Bridgetown Church in Portland (Oregon) en worstelde zelf met overspannenheid. Ik neem je mee in zijn bespiegelingen.

Wat zijn we hard bezig met de persoon te worden die we willen zijn, ziet Comer. Onze volle potentie bereiken. Idealen nastreven. Doelen stellen. Plannen maken en targets halen. Voldoen aan de verwachtingen van onze baas, onze familie en onszelf. We rennen en haasten ons door dit leven heen. Ten koste van wat? Onze zielsrust? Onze lichamelijke en geestelijke gezondheid?

Comer citeert filosoof Dallas Willard: ‘Haast is de grootste vijand voor ons spirituele leven vandaag de dag. Je moet haast meedogenloos uit je leven elimineren.’ De Zwitsers psychiater Carl Jung stelt het scherper: ‘Haast is niet van de duivel, haast ìs de duivel.’

Chronisch te druk

We komen in een loop terecht en weten niet meer hoe we eruit kunnen springen. Dat gaat zo.

1. Ik ben druk!
2. Ik ben té druk, dit moet niet te lang zo doorgaan.
3. Ik voel me slecht, zowel emotioneel als lichamelijk.
4. Ik trek het niet meer, ik ga het anders doen.
5. Ik doe het wat rustiger aan. Minder hard werken, een legere agenda. Gezonder eten, drinken, slapen en sporten. Ontspannen.
6. Ik voel me beter!
7. Ik kan er weer wat bij hebben.
8. Ik moet opletten, want het wordt weer drukker.
9. Ik ben té druk!
10. Ik voel me slecht…

veel

té 

enige

Haast en liefde gaan niet samen

God schiep geen haast, stelt Comer. ‘De hoogste waarde in Gods Koninkrijk is liefde. Het grootste gebod is: Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand en met heel uw kracht. Heb uw naaste lief als uzelf. Liefde geven, kost tijd. Als je kinderen hebt, een geliefde of intieme vrienden, dan weet je dat. Haast en liefde zijn als olie en water, ze mixen niet.’

De momenten waarop hij van zichzelf baalt, zijn de momenten waarop Comer geen goede vader, echtgenoot of voorganger is. Deze momenten zijn bijna allemaal te herleiden naar haast, schrijft hij. Hij was te laat voor een afspraak, liep achter met het afwerken van zijn to do list of stopte te veel activiteiten in één dag. Het gevolg: boosheid, irritatie en gezeur richting de mensen waarvan hij het meest hield.

Comer: ‘Ondanks al onze technieken, smartphones, koffiemachines en vaatwassers, voelt het alsof we niet méér, maar minder tijd hebben. Waar blijft de tijd?! Een eeuw geleden had je meer status als je minder werkte. Nu is het precies andersom: hoe rustiger je leven is, hoe minder status je hebt. Is een gezonde ziel in onze cultuur niet belangrijk meer?’

Heb jij ook de haastziekte?

Cardioloog Meyer Friedman stelde dat mensen die chronisch geïrriteerd en gehaast zijn, gevoeliger zijn voor het krijgen van een hartaanval. Hij definieerde hun leven als een doorlopende strijd. Een niet aflatende poging om meer en meer te bereiken. Meer en meer te doen. In minder en minder tijd: ‘haastziekte’. Hij zei dit in de jaren 50…

Comer noemt een paar gedragskenmerken van mensen met haast:

• In de winkel van de ene naar de andere wachtrij bij de kassa verplaatsen, omdat die korter of sneller lijkt.
• De auto’s op de snelweg voor je tellen en naar de baan verplaatsen die er het snelste uitziet.
• Multi-tasken, totdat je taken vergeet.

Checklist

De tien symptomen van de haastziekte, volgens Comer:

1. Irritatie, vooral richting de mensen die dichtbij je staan.
2. Hypergevoeligheid.
3. Rusteloosheid.
4. Non-stop werken of non-stop actief willen zijn.
5. Emotionele afvlakking: demping van gevoelens
6. Verkeerde prioriteiten stellen: steeds maar niet doen wat je écht belangrijk vindt. Daardoor reactief leven in plaats van pro-actief.
7. Slecht zorgen voor je lichaam: slecht slapen, niet sporten, ongezond eten en drinken. Je leeft op cafeïne, suiker, koolhydraten en/of alcohol.
8. Vluchtgedrag: verdoving zoeken in Netflix, eten, drank, social media, porno.
9. Verlies van spirituele discipline: niet meer bidden, Bijbel lezen, mediteren, rust zoeken.
10. Isolatie: je mist verbinding met God en de mensen om je heen.

John Mark Comer is voorganger van Bridgetown Church in Portland (Oregon). Hij behaalde een master in Bijbelwetenschappen en Theologie van de Western Seminary en schreef de boeken Loveology en Garden City. Comer is getrouwd en heeft drie kinderen.
https://johnmarkcomer.com/
Volg @johnmarkcomer op Instagram en Twitter