Alles over de veer­tig­da­gen­tijd op een rijtje

De Veertigdagentijd (ook wel vastentijd of lijdenstijd) zijn de veertig dagen voor Pasen. Veel christenen vasten in die periode op de een of andere wijze: ze minderen of stoppen zelfs helemaal met een bepaalde luxe, zoals vlees, alcohol of tegenwoordig ook social media.

Wat gebeurt er allemaal in de Veertigdagentijd?

De vastentijd begint op een woensdag, die Aswoensdag heet. Dat ‘as’ komt van een katholieke gewoonte: de priester strijkt dan met as een kruisje op je voorhoofd.

De laatste week van de lijdenstijd is het hoogtepunt: deze heet de Goede Week. In veel kerken is dan elke dag een bijeenkomst, op z’n minst op de vrijdagavond en de zondagochtend.

De laatste dagen van deze week zijn het belangrijkste. De donderdag is Witte Donderdag, waarop Jezus’ laatste maaltijd wordt herdacht. De vrijdag heet Goede Vrijdag, waarin Jezus’ kruisiging centraal staat. De zaterdag wordt Stille Zaterdag genoemd, omdat die dag Jezus gestorven was. De zondag is van deze dagen de laatste en de allerbelangrijkste: dit is Pasen, de dag dat Jezus opstond uit de dood.

Waarom duurt de vastentijd veertig dagen?

Het zijn eigenlijk 46 dagen, omdat de zondagen niet mee worden geteld: de zondag is namelijk een feestdag en dan hoef je niet te vasten.

Veertig is gekozen omdat het in de Bijbel een belangrijk getal is: het staat voor ‘een volle generatie’. Veel vrouwen kunnen na hun veertigste namelijk meestal geen kinderen meer krijgen. Dan begint er dus symbolisch een nieuwe generatie. Ook waren in die tijd veel ouders rond de veertig als hun oudste kinderen het huis uit gingen.

In de Bijbel komt het getal veertig regelmatig terug. Noach wachtte bijvoorbeeld veertig dagen voordat hij uit zijn boot stapte. Mozes verbleef veertig dagen op de Sinaïberg en kreeg toen pas de Tien Geboden. Elia zwierf veertig dagen in diezelfde omgeving en ontmoet dan God. Bij Jezus komen deze verhalen samen als hij zelf ook veertig dagen zich terugtrekt in een woestijn. Daar worstelt hij enorm met zijn roeping, maar uiteindelijk staat hem alles helder voor de geest en begint hij zijn publieke optreden.

Telkens dus een periode van veertig dagen waarin een persoon in de Bijbel intens zoekt, maar een nieuw leven met God vindt. Dat wordt als het ware ‘nagespeeld’ in de Veertigdagentijd: de christenen zoeken God en hopen hem uiteindelijk te vinden.

• Lees ook: Is vasten gezond? (En andere veelgestelde vragen over vasten)

Waarom vasten veel christenen in deze periode?

Vasten is een soort trainen. Net zoals je in de sportschool het jezelf kunstmatig een beetje lastig maakt om zo je spieren te ontwikkelingen en je conditie te verbeteren. Zo is vasten een methode om jezelf geestelijk een beetje onder druk te zetten om zo je spirituele uithoudingsvermogen te vergroten.

Bij vasten gaat het dus niet om spierkracht, maar om wilskracht. Door jezelf iets kleins te ontzeggen train je je vermogens om in het algemeen meer door te zetten en nee te zeggen.

• Lees ook: 'Waarom zou je vasten?' Met tips en Bijbelteksten van dominee Dirk de Bree over vasten.

Hoe kun je vasten?

Vasten kan op allerlei manieren: de clou is dat je jezelf een periode iets ontzegt wat je graag wilt. Denk aan het minderen of volledig stoppen van:

• alcohol
• suiker
• social media
• tv
• seks
• beleg
• tussendoortjes

Traditioneel is de zondag trouwens de uitzondering: dan hoef je niet vasten, want dat is een feestdag.

• Lees ook: 40 ideeën voor de veertigdagentijd: 40 manieren om je te bezinnen op je geloofsleven.

De Veertigdagentijd gaat ook over bezinnen, hoe doe je dat?

Er zijn altijd talloze ‘leesroosters’ verkrijgbaar rond de Vastentijd: boekjes met Bijbelteksten die thematisch zijn geordend en daarbij een gedachte.