Adoptie: een zegen of een vloek?

Steeds minder adoptie

Volgens Stichting Adoptievoorzieningen neemt het aantal kinderen dat jaarlijks wordt geadopteerd in Nederland af. In 2004 waren dat 1307 kinderen en in 2018 nog maar 156. Vanaf de invoering van de adoptiewet in de jaren vijftig moesten vrouwen die onverwacht zwanger raakten en er zelf niet voor konden zorgen, hun kind afstaan ongeacht of ze dit wilden of niet. Dit zorgde binnen Nederland voor 1800 adoptiekinderen per jaar (bron: CBS), met een piek in de jaren tachtig. Daarnaast werden er ook nog zo'n 1500 kinderen uit het buitenland geadopteerd.  

Illegale adopties

Decennia lang lag de verantwoordelijkheid voor het adoptieproces binnen Nederland bij de adoptiebureaus. Hoe meer adopties, hoe beter; ze brachten immers geld in het laatje. Dit had als gevolg dat er in de jaren tachtig veel illegale adopties plaatsvonden. Nederlandse adoptiebureaus controleerden hun buitenlandse contactpersonen nauwelijks. Dit gold vooral voor landen als Brazilië, Sri Lanka en Bangladesh. Het aantal illegale adopties verschilt per land, concrete getallen zijn niet bekend.  

Frenk Dos Santos, een 38-jarige man geadopteerd uit Brazilië, vermoedt dat hij illegaal geadopteerd is. Adoptiebureaus kunnen hem weinig betrouwbare informatie geven over zijn verleden. Hierdoor ervaart Frenk een gat in zijn leven. Aan de ene kant heeft hij zijn adoptieouders, die maar weinig van hem moesten hebben. Ze verwaarloosden hem. Aan de andere kant mist hij zijn biologische ouders, die niet kunnen worden opgespoord vanwege het gebrek aan belangrijke informatie. Frenk: "Ik was liever bij mijn familie in Brazilië gebeleven. Adoptie in Nederland heeft me ongelukkig gemaakt."   

Toezicht op het traject

Ook andere geadopteerden zijn boos op adoptiebureaus. De bureaus zijn onzorgvuldig met hun persoonlijke informatie omgegaan of hebben zelfs na de adoptie het contact met de buitenlandse bureaus verbroken. Moet adoptie in de toekomst dan verboden worden? Nee, daarvoor zijn er nog teveel ongewenst kinderlozen die graag een kindje adopteren.

Wel zou de overheid in kunnen stellen dat Nederlandse adoptiebureaus niet meer alleen verantwoordelijk zijn voor hun eigen proces, maar ook voor het proces van hun buitenlandse bemiddelaars. Dit kan ertoe leiden dat adoptiebureaus strenger worden in het accepteren van kinderen uit het buitenland. Speciale ‘voorzorgbureaus’ zoals stichting Wereldkinderen, houden toezicht op het adoptietraject van begin af aan tot het moment dat het kind er is. In dit proces wordt informatie over de biologische ouders zorgvuldig bewaard in persoonlijke dossiers.  

Waarom het adoptiecijfer daalt

Hoewel verhalen zoals die van Frenk zich al in de jaren tachtig afspeelden, wordt er nu pas aandacht aan besteed. Hoogleraar adoptie René Hoksbergen kondigde deze problematiek al in de jaren zeventig aan, maar de regering voelde zich niet verantwoordelijk. Nu de geadopteerde kinderen van toen (jong)volwassen zijn geworden, stellen zij vragen over hun roots waar adoptiebureaus geen antwoord op kunnen geven.

Volgens stichting Adoptievoorzieningen ervaren adoptiekinderen problemen met het vormen van hun persoonlijke identiteit, omdat hun uiterlijk anders is dan dat van hun adoptieouders. Daarnaast voelen ze zich in de steek gelaten door hun biologische ouders. Dit heeft in veel gevallen hechtingsproblemen tot gevolg. Op latere leeftijd willen ze antwoorden op de 'waaromvraag'.  

Potentiële adoptie-ouders schrikken van de negatieve verhalen. Dit zorgt voor een daling van adopties in Nederland. Ook de toenemende economische welvaart in landen als China, India en Zuid-Korea is een reden dat ouders vaker het kind zelf kunnen houden en het niet ter adoptie hoeven geven. Tevens hebben overheden in het buitenland strengere regels opgesteld die voorschrijven dat eerst in eigen land op zoek gegaan moet worden naar adoptie-ouders. Maar de belangrijkste reden voor de afname van adopties, is dat er tegenwoordig veel manieren zijn gevonden om als koppel zelf kinderen te kunnen krijgen. Denk hierbij aan IVF of draagmoederschap.