Ab Osterhaus: 'Medicijn corona had op plank kunnen liggen'

Viroloog Ab Osterhaus is in Nederland eigenlijk al met pensioen, maar zet zijn werk in Duitsland voort. Regelmatig geeft hij in de media zijn visie op de Nederlandse omgang met het coronavirus. Een portret van de viroloog die kritisch is over het gebrek aan ‘pandemische planning’ in ‘vredestijd’. “Er had zelfs al een medicijn op de plank kunnen liggen.”

“Er was wel geld voor onderzoek, maar grote investeringen zijn blijkbaar pas mogelijk wanneer iets als grote dreiging wordt gezien," antwoordt Osterhaus op de vraag waarom we niet goed voorbereid waren op de uitbraak van het coronavirus. "Kijk maar naar de terugkerende miljarden voor het Deltaplan na de Watersnoodramp."

"Als we één of twee miljard euro per jaar hadden uitgegeven aan het ontwikkelen van geneesmiddelen en vaccins, zouden we nu waarschijnlijk niet een veelvoud hoeven uit te trekken om het leed te verzachten en de economie te redden.”

(Tekst loopt door onder de foto.)

'Mens werkt zelf pandemieën in de hand'

“We leven in het antropoceen, een tijd waarin de mens de gang van zaken op aarde blijvend verandert," zegt Osterhaus, die vindt dat de mens zelf de uitbraak van pandemieën in de hand werkt. "Toen ik de wetenschap in ging om virussen te onderzoeken, kreeg ik vaak te horen dat we die intussen wel onder controle hadden. Maar door veranderingen in ons gedrag, waaronder de manier waarop de mens met de dierenwereld omgaat, kunnen diervirussen makkelijk op ons overspringen.”

Waarover maakt u zich zorgen?
“Over de manier waarop onze maatschappij met kwetsbaren omgaat. Naast de vele sterfgevallen – hoe erg ook – zou er meer aandacht moeten zijn voor hen die deze coronavirusinfectie wel overleven, maar met een slechtere kwaliteit van leven verder moeten. Uiteraard ben ik ook bezorgd over de economische gevolgen en hoe we deze twee werelden met elkaar kunnen verenigen.”

• Lees ook: Dominee André van der Graaf lag met corona in het ziekenhuis

'Dierenziektes fascineerden me al vroeg'

Als kind wilde Ab Osterhaus voetballer worden, een sport waarvoor hij best enig talent had. "Maar niet genoeg," zegt de viroloog nu. "Ik koos voor diergeneeskunde en ging werken als dierenarts. Maar al tijdens mijn studie fascineerde de uitbraak van dierenziektes me. Hoe kon iets minuscuuls, dat je zelfs alleen onder een elektronenmicroscoop kon zien, zulke massale uitbraken veroorzaken?”

Wat was uw laatste schietgebedje?
“Dat is lang geleden. Ik kom uit een groot, katholiek gezin, maar ik ben niet meer praktiserend gelovig. Anders dan een van mijn broers, die pastoor is geworden. Maar we doen nooit moeite om elkaar op andere gedachten te brengen.”

Wat doet u op uw eerste dag als baas van Nederland?
“Ik zou een grootschalig systeem opzetten om Nederlanders zo veel mogelijk te testen op aanwezigheid van het coronavirus in de keel en van antistoffen in het bloed. Dan kun je besmette mensen opsporen en in quarantaine laten gaan, en weet je wie er al immuun is. Dan heb je ook de gegevens die nodig zijn om deze uitbraak onder controle te krijgen. Kijk maar naar Zuid-Korea, waar zo’n systeem lijkt te werken.”

• Lees ook: 'De kennis van nu' over coronajagers: 'Corona over onszelf afgeroepen?'

Wat is uw favoriete Bijbelverhaal?
“We kunnen een les trekken uit het boek Job. Reken je niet rijk en wees je ervan bewust dat alles maar tijdelijk is. Het leven kan zó veranderen. Met de eindigheid van het bestaan houd ik me trouwens niet zo bezig. Ik ben me er wel van bewust, maar heb te veel andere dingen te doen. Hoewel ik wat ouder word, werk ik nog permanent.”

Beeld: ANP/Bob Bronshoff en Shutterstock

Kijk 'Op1' hier terug