‘Ik kwam onverwachts en ongewild in een scheiding terecht’

Als een donderslag bij heldere hemel vertelde Irmgards man na een huwelijk van bijna vier jaar dat hij bij haar wegging. “Het kwam uit het niets, we waren samen met een vruchtbaarheidstraject bezig.  In het begin zeiden mensen dat ik blij moest zijn dat we geen kinderen hadden. Dan dacht ik: gast, je moest eens weten dat we bezig waren met kinderen krijgen. Inmiddels kan ik er de zegen van inzien dat we geen kind hebben samen. Dan blijf je altijd de confrontatie houden, omdat je je kind iedere week weg moet brengen. Toch heeft het een rauwe nasmaak, juist omdat we er wel mee bezig waren. Dan denk je dat je er samen voor gaat, en blijkt dat achteraf niet zo te zijn.” In maart vertelde Irmgards man dat hij hun relatie wilde verbreken, in januari van het jaar daarop was de scheiding definitief: “Ik kwam onverwachts en ongewild in een scheiding terecht.”

Ik heb anderhalf uur in foetushouding op de grond liggen huilen

Op het moment dat hij wegreed voelde het alsof de grond onder haar voeten wegzakte. “Ik heb denk ik wel anderhalf uur in foetushouding op de grond liggen huilen en schreeuwen.” Niemand had dit zien aankomen, Irmgard zelf niet, maar haar omgeving ook niet. “Ik belde een vriend op, die dacht dat ik een grapje maakte. Iedereen schrok zich het apenzuur toen ik dit vertelde.”

Het voelde eerst nog onwerkelijk, alsof hij ieder moment terug kon komen. “Ik wilde hem bellen, maar dat ging niet meer. Dat maakt een scheiding soms nog lastiger dan een overlijden, denk ik. Iemand is er nog wel, maar is er ook niet meer. Degene waarmee je alles deelde, daar kun je niets meer mee delen. Natuurlijk kun je alles kwijt bij God, maar het is soms ook fijn om dingen te delen met iemand die letterlijk terugpraat.”

Fases van rouw

De eerste tijd stond in het teken van veel regelwerk. “Je gaat gelijk in de logistieke modus. Ik bleef in onze woning, hij ging weg. Naast de woning moet je ook al je eigendommen en je inkomen scheiden; een heidens karwei.”

Natuurlijk ben ik blij als vrienden gaan trouwen, maar het doet ook pijn

Vooral alle ‘eerste keren’ zijn moeilijk. De eerste keer alleen naar een bruiloft, alleen met kerst en alleen een nieuw jaar in. “In het jaar dat hij wegging trouwde één van mijn beste vriendinnen. Natuurlijk ben ik blij als vrienden trouwen en kinderen krijgen, maar het doet ook pijn. Facebook en Instagram gebruik ik alleen nog voor mijn fotografie, op een gegeven moment kon ik wel kotsen van alle happy stelletjes. Toen alle hoogtijdagen waren geweest was ik wel even klaar met alle keiharde confrontaties dat ik alleen was. Ik ben voor het eerst alleen op reis gegaan naar Marokko, deels om de eerste verjaardagen te ontvluchten, want mijn ex en ik zijn een paar dagen na elkaar jarig. Nu die eerste keren zijn geweest, is het allerrauwste randje eraf.”

Waar ze nu het meest tegenop ziet, is de verkoop van haar huis. “Ik denk dat de grootste klap nog moet komen. Als het huis verkocht is, dan ben ik echt helemaal alleen. Op dit moment wonen mijn ouders achter mij in een zorgwoning. Iedere fase van rouw heeft zijn nieuwe uitdagingen, en ik denk dat dit de grootste gaat worden.”

Op zulke moeilijke momenten is het vooral belangrijk om je emoties toe te laten, vertelt Irmgard. “Ik laat het janken nu toe als ik mij niet lekker voel en neem ook de tijd voor mijzelf. Vorige week vrijdag zat ik op de bank en was ik er helemaal klaar mee, toen ben ik een rondje gaan lopen. Ik wil anderen er ook niet te veel mee belasten, hoe veel je ook deelt, het blijft een eenzaam proces. Dus ga ik lopen, schreeuw ik het eruit of probeer ik afleiding te zoeken.”

'Die gescheiden vrouw'

Irmgards zelfvertrouwen liep door de scheiding een flinke knauw op. “Het heeft mij finaal onderuit gehaald. Je moet helemaal op jezelf en je gevoel leren vertrouwen. Dat is lastig, want voor je idee heeft je gevoel je in de steek gelaten.” In alles is ze op zichzelf aangewezen, dat is wennen na een relatie van zes jaar. “Dat wennen ging vaak om kleine dingen, zoals dat hij negen van de tien keer reed. Nu moet ik zelf in de auto. Ik ben best ondernemend, maar dingen alleen doen, met het label ‘gescheiden’ op je voorhoofd, is niet heel chill.”

‘Gescheiden vrouw’, het is een stempel dat ze liever niet krijgt. “In mijn hoofd hangt het toch als een zwaard van Damocles boven mij. Het speelt wel wat minder nu het niet meer het gesprek van de dag is. Toch blijft het lastig. Wanneer breng je het ter sprake, wanneer niet? Bij een potentiële nieuwe partner bijvoorbeeld, mocht ik weer gaan daten. Daar loop ik nu het meest tegenaan. Voor familie en vrienden ben ik gelukkig gewoon Irmgard.”

Kinderwens

Het overvalt mij ook weleens. Stel dat ik over een jaar iemand leer kennen, dan duurt het nog steeds een paar jaar voordat we aan kinderen toe zijn. Mijn ouders waren jong getrouwd en kregen jong kinderen, daar heb ik zoveel schoonheid in gezien. Dat schiet weleens door mijn hoofd; ook als het lukt om kinderen te krijgen, dan word ik een oudere moeder.”

Dooddoeners

Wanneer iemand in je omgeving met (levende) rouw te maken krijgt, raadt Irmgard aan om op te passen met goedbedoelde opmerkingen. “Als je ergens niet op zit te wachten, zijn het opmerkingen in de trant van ‘er is licht aan het einde van de tunnel’. De beste hulp is er zijn voor iemand. Dring jezelf niet op, maar laat wel weten dat je voor diegene klaarstaat. Soms is het beter om niets te zeggen, en alleen even een hand op iemands schouder te leggen.”

Rouw kun je niet afsluiten, maar wel verweven in je leven

Ook waarschuwt ze om iemand niet te veroordelen als diegene langer rouwt dan jij zelf zou doen. “Het blijft een onzichtbaar litteken. Dat geneest grotendeels, maar blijft gevoelig, en dat mag er zijn. Er is een gemis, en dat blijft een gemis. Rouw kun je niet afsluiten, maar wel verweven in je leven.” Soms steekt het verdriet op de meest onmogelijke momenten de kop op, Irmgard vergelijkt het met het weer. “Op een zonnige dag kan ineens een donderbui tevoorschijn komen en breekt daarna de zon weer door. Zo is het ook met levende rouw, dat kan op de meest onmogelijke momenten naar boven komen.”

Haar geloof is daarin, ondanks veel worstelingen met God, een grote troost voor haar. “Ik heb naar God geschreeuwd: ‘Waarom?’. Soms stel ik die vraag nog steeds. Toch ben ik dankbaar dat ik niet zover gekomen ben dat ik het geloof vaarwel heb gezegd. Als er geen God zou zijn, zou lijden zo zinloos zijn.”

Gezichten van rouw

Irmgard is fotograaf, en besloot dat ze iets met het thema ‘rouw’ wilde doen. Zo ontstond de serie ‘Gezichten van Rouw’, met foto’s en verhalen van mensen die met allerlei vormen van rouw te maken hebben. Ze trapte de serie af door haar eigen verhaal te delen.

“Als ik wil dat mensen zich kwetsbaar opstellen bij mij, moet ik ook kwetsbaar zijn. Ik heb mijn eigen verhaal gedeeld als aankondiging van de serie. Voor het online kwam voelde ik wat andere geportretteerden ook zouden gaan voelen. Ik dacht: gloeiende bloemkolen, ik sta straks wel met een huilfoto op internet.”

Ik dacht: gloeiende bloemkolen, ik sta straks wel met een huilfoto op internet

Haar doel is niet om zoveel mogelijk reacties te krijgen, maar die komen er wel. “Dat was heel bemoedigend en mooi. Ik kreeg zelfs kaartjes van mensen bij wie ik in de klas heb gezeten, die ik jaren niet had gesproken.” Ook de andere geportretteerden in de serie krijgen veel mooie reacties vanuit hun omgeving.

Irmgard - gezichten van rouw. Credits: Irmgard - Speechless Photography.

Rauw en kwetsbaar, dat is hoe Irmgard in haar serie rouw in beeld heeft gebracht. “Als de façade van uiterlijke schoonheid is doorbroken, is mijn doel bereikt. Ik hoop dat mensen geraakt worden door de beelden en verhalen in deze serie en het gesprek met elkaar aangaan. Misschien kijken ze dan om zich heen en merken ze dat iemand anders ergens mee zit. Je kunt er dan zijn voor iemand, ook zonder veel te zeggen. De wetenschap dat je mensen midden in de nacht kunt bellen helpt al zó veel. Laat vooral weten: als er iets is, kun je bij mij terecht. Dat is alles waard.”

De serie ‘Gezichten van Rouw’ is vanaf 11 mei te zien in het Rijssens Museum.